Wie zijn eigenlijk de middeninkomens?

"De lonen van mensen met een middeninkomen moeten omhoog" en "we moeten de middeninkomens steunen". Dit soort uitspraken over de financiële situatie van een grote groep Nederlanders duiken regelmatig op.

De politieke aandacht is groot, maar er is geen eenduidige definitie over wie zich tot de middeninkomens mag rekenen. Daarom de vraag: over wie heeft het kabinet het als het zegt dat de middeninkomens er in koopkracht komend jaar flink op vooruit gaan?

Geen officiële definitie

Het Centraal Bureau voor de Statistiek houdt geen cijfers bij over middeninkomens. Ook het Centraal Planbureau, dat regelmatig economische ramingen publiceert, hanteert geen definitie van middeninkomens.

"Middeninkomen is geen statistisch begrip en dan hangt het er maar net van af hoe je die interpreteert. Hoeveel inkomen is veel en hoeveel is weinig?", zegt Peter Hein van Mulligen, CBS-hoofdeconoom en woordvoerder. "De term is vrij diffuus. Van ons wordt verwacht dat we precies zijn in wat we benoemen en de term middeninkomen is dat niet."

Het valt Van Mulligen op dat politici de term de laatste jaren vaak gebruiken. "Maar 'middeninkomen' is geen officiële definitie."

Wat is een middeninkomen? Swipe door de zoektocht:

Wel is duidelijk dat de druk op de hele middenklasse is toegenomen, blijkt uit een rapport van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) uit 2017. "Er is veel flexwerk, een diploma heeft nog maar weinig waarde, er is minder sociale zekerheid. Bovendien moeten zij hard blijven trappen om niet om te vallen of achterop te raken", zegt hoogleraar sociologie Godfried Engbersen, die betrokken was bij de WRR-verkenning. "Een deel komt daadwerkelijk in de problemen."

Een grote verandering ten opzichte van jaren geleden is ook dat je twee werkenden in het gezin nodig hebt om bij de middenklasse te horen. "Valt een van de inkomens weg, dan is er dus minder ruimte voor tegenslag en is er meer kwetsbaarheid", zegt Engbersen.

De situatie voor de middenklasse is sinds de economische crisis ook niet verbeterd. Dat komt doordat de economische groei in ons land meer is terechtgekomen bij bedrijven dan bij burgers, concludeerde ook het SCP onlangs. De WRR schrijft dat "als we naar de opleidings-, beroeps- en inkomenspositie van het middensegment kijken, we vooral veel stabiliteit zien".

De ontevredenheid van mensen met een middeninkomen is gestegen. Dat zou te maken kunnen hebben met het achterblijven van het netto-inkomen, zei SCP-onderzoeker Annemarie Wennekers in de NRC. "Maar dat kan ook komen doordat mensen onzekerder zijn over de toekomst, of door de toegenomen druk die mensen ervaren."

Dat komt overeen met bevindingen uit het WRR-rapport: "Waar de hoge inkomens makkelijker in staat zijn om financiële tegenvallers zelf op te vangen en de lage inkomens gesteund worden door de overheid, voelen de middeninkomens zich vaak in de steek gelaten."

"Nederland is altijd een middenklasse-samenleving geweest die werd bediend door de politiek", zegt Engbersen. "De afgelopen jaren is dat minder het geval geweest. " Toch relativeert hij de situatie. "In termen van maatschappelijke groepen zijn middeninkomens nog altijd beter af dan lage sociale groepen. De dreiging wordt nu wel iets te zwaar aangezet."