Slimme algoritmes moeten 'alarmstress' in ziekenhuis voorkomen

• 

  Joost Schellevis

  redacteur Tech

Ding-ding-ding. Even later, op een andere toonhoogte: piep-bliep-piep. Een intensive care kan een kakofonie aan alarmen zijn. En dat terwijl veel ervan vals zijn.

"90 procent lijkt mij een realistische inschatting", zegt Diederik Gommers, hoogleraar intensive care-geneeskunde. "Op een intensive care heb je 150 tot 200 alarmen op een dag en we merken dat verpleegkundigen daar gestrest van worden."

Dat merkt ook verpleegkundige Heidi van de Mortel van het Máxima Medisch Centrum. "Ons werk wordt heel erg verstoord door al die piepjes en belletjes die we continu krijgen."

Bovendien is er een risico dat legitieme alarmen niet meer opvallen tussen de valse alarmen, al zijn er geen aanwijzingen dat daardoor gevaarlijke situaties zijn opgetreden: verpleegkundigen en artsen weten de echte alarmen er vaak wel uit te pikken.

Ook voor patiënten is de overdaad aan alarmen intens. "Een opname op de intensive care is sowieso al heftig, maar alle geluiden die je daar hoort, spelen ook mee", zegt Marianne Brackel, oud-intensive care-patiënt en voorzitter van een lotgenotengroep. "Je hoort niet alleen je eigen alarmen afgaan, maar ook die van anderen op je zaal, waarbij je soms niet weet welke voor jou zijn."

Vaak weet een verpleegkundige prima dat een alarm dat verderop afgaat niet urgent is en kiest hij of zij er noodgedwongen voor om het te negeren. "Maar jij als patiënt weet dat niet en als een alarm dan blijft afgaan, leidt dat tot stress." Ook voor familieleden kan dat vervelend en zelfs traumatiserend zijn.

Algoritmes

Bij het Máxima Medisch Centrum denken ze na over een oplossing. De intensive care waar te vroeg geboren kinderen worden behandeld, werkt daarvoor samen met de TU Eindhoven.

"Voor te vroeg geboren kinderen is het belangrijk dat ze in een rustige omgeving met weinig licht en geluid verkeren", zegt verpleegkundige Van de Mortel, die op de bewuste afdeling werkt. "En als je dan continu piepjes laat horen, is dat niet goed voor de ontwikkeling van de baby."

Onderzoeker Rohan Joshi analyseerde voor zijn promotie honderdduizenden alarmen van twee intensive-cares voor kinderen en ontdekte dat driekwart van de alarmen geen zin heeft voor verpleegkundigen. "Dat betekent niet per se dat ze vals zijn, maar wel dat verpleegkundigen er niets mee kunnen", zegt Joshi.

Minder alarmen

Joshi ontdekte dat bepaalde slimmigheidjes ertoe kunnen leiden dat er minder alarmen afgaan. "Als je baby's op een bepaalde manier sondevoeding geeft, zorgt dat al voor minder lichamelijke ongemakken en daardoor gaan al minder alarmen af."

Ook ontdekte Joshi dat algoritmes kunnen helpen bij het laten afgaan van nuttiger alarmen. Zo kunnen data van sensoren voor iemands ademhaling en hartslag worden gecombineerd. "Als je merkt dat er iets aan de hand is met iemands hartslag én zijn ademhaling, kun je tot wel 20 seconden eerder een alarm geven."

Daarvoor gebruikte Joshi machine learning: daarbij worden ingewikkelde rekenkundige modellen gebruikt om computers zelf problemen op te laten lossen. Op die manier kunnen bijvoorbeeld verbanden en patronen worden herkend die mensen zelf niet zouden herkennen.

Zo zouden bepaalde bewegingen die baby's in hun couveuses maken, kunnen worden herkend als potentieel gevaarlijk, terwijl andere bewegingen als onschuldig worden geclassificeerd. Dat komt doordat de rekenkundige modellen die bewegingen kunnen koppelen aan eerdere situaties.

Aantal jaar

Op 30 augustus verdedigt Joshi zijn proefschrift aan de TU Eindhoven en hij werkt inmiddels bij een fabrikant van medische apparatuur. "Daar houd ik me onder meer met dit probleem bezig."

In sommige gevallen hebben zijn ideeën al resultaat, maar bij veel plannen kan dat nog jaren duren. Dat komt door strenge regels voor medische apparatuur. Desondanks is Brackel positief over de ideeën. "Dit kan echt helpen om de negatieve gevolgen van een intensive care-opname te voorkomen", zegt de voorzitter van de lotgenotengroep.