IS'er of niet? Levenslang of de dood? Iraakse rechter oordeelt in 15 minuten
De verdachte kijkt benauwd naar een punt voor hem op de vloer van de rechtszaal. De jonge man draagt een bruine overall en te kleine badslippers. Hij wordt verdacht van betrokkenheid bij Islamitische Staat. Dat kan de doodstraf worden.
De airconditioning in de rechtszaal staat zo hard dat het brommende geluid de stem van de rechter regelmatig overstemt. Buiten is het 45 graden, dus de koeling staat op de hoogste stand. De verdachte achter het hekje, of eigenlijk een houten kooi zonder bovenkant, in het midden van de ruimte, zal er weinig aan hebben.
Liever de video bekijken? Bekijk dan het verslag van correspondent Marcel van der Steen:
De man is rond de dertig jaar oud en zou in 2018 IS'ers geholpen hebben. Hoe precies wordt tijdens de korte zitting niet duidelijk. Maar toen de politie bij hem binnenviel werd er een AK-47 gevonden, een automatisch wapen. En op zijn telefoon stonden foto's van poserende IS'ers. Voldoende bewijs, volgens de aanklager.
Zelf ontkent hij: de telefoon is niet van hem. Hij heeft een iPhone, geen Samsung. En heeft niet iedereen in Irak een kalasjnikov in huis, vraagt zijn advocaat retorisch.
Onderzoek of marteling?
Tijdens een eerdere zitting heeft de verdachte zijn betrokkenheid wel bekend. Dat was een zitting van de onderzoeksrechtbank waarbij langer de tijd werd genomen om de waarheid te achterhalen. Maar hij is gemarteld, zegt hij nu. Onder die druk heeft hij naar eigen zeggen een valse bekentenis afgelegd.
Ruim 15 minuten later, er zijn verder geen getuigen gehoord, verlaten we de zaal. De rechtbank moet tot een vonnis komen.
Dagelijks vinden zulke zittingen plaats in twee rechtbanken in Bagdad. Vaak krijgen schuldig bevonden IS'ers de doodstraf, zeker als er sprake was van een actieve rol. De meeste verdachten komen uit Irak, maar ook Europeanen worden er veroordeeld. Soms krijgen ook zij de doodstraf.
Europeanen zien zichzelf als deugdzaam en ethisch, maar ze vragen niet eens naar hun burgers.
Niet alleen in Europa wordt er gediscussieerd over wat te doen met jihadreizigers. Oftewel de Europeanen die zich aansloten bij IS en zich nu in een gevangenis in Syrië of Irak bevinden. Ook in Irak verschillen juristen daarover van mening.
Ayad al Saedi, de advocaat van de verdachte vindt het goed dat ook buitenlandse strijders in Irak voor de rechter verschijnen. Want de misdaden zijn tenslotte in Irak begaan. De broer van de advocaat is door IS gedood. "Als de moordenaar een buitenlander is, hoe krijg ik dan mijn recht?", vraagt hij zichzelf hardop af. Zijn antwoord: "Alleen door de Iraakse wet. De schuldige persoon zal zijn verdiende loon krijgen en ter dood veroordeeld worden."
Vonnis, en de volgende
"Dat is fout", zegt zijn collega Tariq Harb. Hij vindt dat de Europeaanse jihadisten in eigen land moeten worden berecht. En hij vindt het opvallend dat Europese landen dat niet of nauwelijks doen. "Europeanen zien zichzelf als deugdzaam en ethisch. Maar moet je kijken, ze vragen niet eens naar hun burgers. Tenslotte zijn het jullie mensen."
De deur van de rechtszaal gaat weer open. De verdachte die op de gang heeft staan wachten, mag als eerste naar binnen. Hij krijgt zijn vonnis te horen, zodra iedereen weer zit. Twintig jaar gevangenisstraf. Aan de dood ontsnapt. Hij wel.
Over tien minuten is de volgende rechtszaak.
