Vleesvervangers bezig met snelle opmars, verkoop vlees daalt

Ze hebben namen als 'Spinazie-kaas rondo', 'Fijn gekruide vegetarische balletjes', 'Stukjes als van kip', 'De boon chiliburger' en 'Groenteburger'. Het zijn vleesvervangende producten die in het schap van de supermarkt liggen. En ze zijn razendpopulair.

Uit nieuwe cijfers van marktonderzoeker IRI Nederland blijkt dat we in ons boodschappenmandje steeds vaker echt vlees vervangen door producten gemaakt met bijvoorbeeld witte en bruine bonen, soja, kikkererwten, champignons, bloemkool, broccoli en kruiden. Sinds 2017 is het aantal verkochte vleesvervangers in de supermarkt met 51 procent toegenomen.

Ter vergelijking: sinds 2017 daalde de verkoop van rund-, varkens-, en wildvlees met 9 procent. Kip wist nog een groei te bewerkstelligen van 2 procent. Toch lijkt ook daar nu de daling ingezet. In de eerste helft van dit jaar daalde de kipverkoop met 0,4 procent.

Ook uit het aantal vleesvervangers bij supermarktketens AH en Jumbo - de nummers 1 en 2 in het land - blijkt dat consumenten steeds vaker naar dit soort producten vragen. Bij AH steeg het aantal groenteburgers, vegaworsten, sojaschnitzels en andere vegetarische opties sinds 2016 met 33 procent tot 100 verschillende producten.

Jumbo heeft inmiddels bijna 200 vleesvervangers in de schappen.

Om de ontwikkeling in perspectief te zetten: in totaal werd in Nederland de afgelopen 52 weken ondanks de krimp nog altijd zo'n 2,6 miljard euro uitgegeven aan vleesproducten. Zo'n 4,5 procent daarvan oftewel 123 miljoen euro ging naar vleesvervangers, die in de cijfers ook onder vleesproducten worden geschaard.

Slager: je zal wel moeten

De ontwikkeling is echter niet te negeren, en ook menig slager gaat om - al is het soms met frisse tegenzin. Toen brancheorganisatie KNS ooit een item zette op Facebook over vleesvervangers, waren sommige reacties van leden niet mals. In de trant van: "Waar zijn jullie in hemelsnaam mee bezig?"

Gerard Steltenpool, al 50 jaar slager in Hoevelaken en fervent vleeseter, zegt: "Je zal wel mee moeten veranderen. Maar wij slagers zijn heel innovatief, dus we gaan aan de slag met die vleesvervangers."

De markt voor vleesvervanger is zo interessant geworden, dat zelfs grote vleesproducenten op de vegamarkt springen. "Het liefst zou ik nog tien jaar doorgaan met alleen traditioneel vlees", zegt Roy Bolscher, directeur van het gelijknamige familiebedrijf uit Enschede.

Al vier decennia gaart Bolschers familie spareribs en snijdt het biefstuk en entrecotes op maat, bestemd voor de horeca. "Maar in alleen vlees zie ik geen toekomst meer."

Dus won zijn zakelijk verstand het van zijn hart en zet de vleesverwerker dit jaar een vegetarische productielijn op. Onder meer vegetarische burgers en bitterballen moeten binnen tien jaar een kwart van de omzet gaan vormen. De rest van de omzet komt in 2029 nog uit vleesproducten, schat Bolscher in. Maar een deel daarvan moet wel gemengd zijn met groenten en paddenstoelen.

Klimaat en dierenwelzijn

Ook de zorg om de wereld speelt mee in de keuze van Bolscher. "Doorgaan op dezelfde voet is geen optie meer. Voedsel hoeft niet altijd dierlijk te zijn, weten we nu." Daarmee lijkt de 'eet minder vlees'-boodschap van de Klimaatcommissie van de Verenigde Naties ook geland in de vleesverwerkende industrie.

Bij een deel van de consumenten spelen zorgen over dierenwelzijn ook een rol bij de beslissing om minder of geen vlees meer te kopen.

Bolscher staat niet alleen in zijn omschakeling. Kips-eigenaar Zwanenberg sprak de doelstelling uit om op termijn 50 procent van de omzet uit "niet-vlees" te halen. "De overname van de Unox-fabriek was hierin een grote stap. Voor Unox maken we vegetarische rookworsten en soepen en sausen zonder vis en vlees", zegt een woordvoerder van Zwanenberg. Met de vegetarische varianten van Kips erbij komt de omzet van de vleesreus nu al voor bijna 30 procent uit de vegetarische tak.

Snelle groei Beyond Meat

De omslag naar vleesvervangers is ook te zien bij andere grote vleesproducenten. Zo bouwt vleesbedrijf Zandbergen samen met de Amerikaanse maker van vleesvervangers Beyond Meat een vleesvervangerfabriek in Nederland.

Marktleider Vion overweegt binnenkort vleesvervangers op de Nederlandse markt te brengen en doet dit al in Duitsland. En producent Jan Zandbergen (ontstaan uit dezelfde vleesfamilie als Zandbergen) is sinds begin dit jaar de distributeur van de plantaardige burgers en hotdogs van het Britse Moving Mountains.

Ook internationaal is de opkomst van vleesvervangers onmiskenbaar. Beyond Meat - dat eerder dit jaar naar de beurs in New York ging - zag in het tweede kwartaal de omzet groeien met maar liefst 300 procent: van 17 miljoen dollar vorig jaar naar 67 miljoen dollar dit jaar.