Guatemalteken naar de stembus, maar honderdduizenden kiezers zijn al vertrokken
Guatemala kiest vandaag een nieuwe president, maar de inwoners van het Midden-Amerikaanse land stemmen steeds vaker met de voeten: ruim een kwart van de migranten die vorig jaar door de Amerikaanse Border Patrol werden tegengehouden aan de grens, kwam uit Guatemala. Migratie was dan ook een belangrijk onderwerp in de campagne.
De strijd gaat tussen de centrum-linkse Sandra Torres, winnaar van de eerste ronde, en de centrum-rechtse Alejandro Giammattei. Beide kandidaten zijn oude rotten uit de Guatemalteekse politiek. Torres was 'first lady' van het land toen haar ex-man Álvaro Colom president was. Giammattei doet al voor de vierde keer mee aan presidentsverkiezingen, maar won nog nooit.
De twee zijn typische vertegenwoordigers van de 'oude politiek', waar de gemiddelde Guatemalteekse kiezer z'n buik vol van heeft. Volgens een recente peiling wantrouwt maar liefst 92 procent van de Guatemalteken het Congres. Niet heel vreemd, als je bedenkt dat een op de vijf parlementsleden problemen heeft met justitie.
Komiek aan de macht
Woede over corruptie bracht in 2015 duizenden mensen op de been. Een buitenstaander werd gekozen tot president, maar eenmaal aan de macht bleek oud-komiek Jimmy Morales geen haar beter dan de oude garde. Toen zijn eigen familie werd verdacht van corruptie, beëindigde hij het mandaat van de 'Internationale Commissie tegen de straffeloosheid in Guatemala'. Dat was een VN-orgaan dat de afgelopen jaren heel wat machtige mensen achter de tralies kreeg, en daardoor erg geliefd werd bij een overweldigende meerderheid van de bevolking.
Een Guatemalteekse aanklager die samenwerkte met die VN-commissie, groeide uit tot een van de populairste personen van het land. Thelma Aldana stuurde een oud-president de gevangenis in wegens corruptie. Ze wilde meedoen aan deze verkiezingen, maar daar stak een rechter een stokje voor. Ze werd bedreigd en moest uiteindelijk het land verlaten.
Daarmee verdween de enige kansrijke kandidaat die zich wilde inzetten om de VN-onderzoekscommissie in Guatemala te behouden, en daarmee de strijd tegen corruptie. De twee overgebleven kandidaten staan namelijk niet bekend als liefhebbers van de VN-onderzoekscommissie.
Geen vertrouwen
Daarmee lijken deze verkiezingen een periode van hoop en vooruitgang in de strijd tegen corruptie af te sluiten. Veel Guatemalteken hebben geen vertrouwen meer in de politiek van hun land, en dat speelt mee bij de beslissing om het land te verlaten.
Migratie is een probleem met veel verschillende oorzaken. Armoede en honger in de binnenlanden zorgen voor een massale uittocht van de voornamelijk inheemse plattelandsbevolking. Bijna de helft van de Guatemalteekse kinderen onder de vijf is chronisch ondervoed volgens UNICEF.
Onveiligheid is een belangrijke reden voor stadsbewoners om naar het noorden te trekken. Beruchte straatbendes zoals de Mara Salvatrucha (MS-13) en de Calle 18 zijn verantwoordelijk voor een groot deel van het geweld, maar ook de georganiseerde misdaad is oppermachtig in Guatemala.
Niet geheel toevallig zijn geweld, armoede en corruptie de belangrijkste zorgen van de kiezers. In theorie gaan de verkiezingen van vandaag dus over de vraag wie de oorzaken van de massale uittocht uit Guatemala moet gaan aanpakken. In de praktijk heeft minstens een kwart van de bevolking plannen om het land te verlaten: de Guatemalteken stemmen met de voeten.
