D66'er Machteld Versnel (1940-2019) wilde euthanasie, maar kreeg het niet

Oud-raadslid en oud-D66-Tweede Kamerlid Machteld Versnel is maandag op 78-jarige leeftijd overleden. Ze was al langere tijd ziek.

Versnel kwam in 1970 in de gemeenteraad in Utrecht, waar ze vier jaar lang bleef als fractievoorzitter voor D66. In 1989 trad ze toe tot de Tweede Kamer, in 1998 zei ze de politiek vaarwel. Tot haar pensioen in 2005 werkte ze als ambtenaar voor het ministerie van Binnenlandse Zaken.

Machteld en haar man Hans Versnel wilden absoluut niet het einde van hun leven dementerend en afhankelijk in een verpleeghuis doorbrengen. Daarom stelden ze jaren geleden samen een euthanasieverklaring op, in overleg met de huisarts en kinderen.

Schrikbeeld

"Zowel Machteld als ik hebben ervaren wat het betekent als je dement bent", zei Hans Versnel tegen EenVandaag in 2017. "Dat was een schrikbeeld voor ons. Dat gaat ons niet overkomen."

Het gebeurde toch. Machteld werd in 2014 gediagnosticeerd met Alzheimer. Haar gezondheid ging rap achteruit: ze kreeg tweemaal een delier, een plotseling opgekomen verwardheid, en in 2015 werd ze opgenomen na een hartinfarct. In het revalidatiecentrum hoorde ze dat ze naar een verpleeghuis moest.

Daar moest ze de schriftelijke euthanasieverklaring mondeling bevestigen. "Ik wil helemaal niet dood", zei ze volgens haar man tegen de arts. "Ik heb zulke leuke kleinkinderen!" De verklaring was niets meer waard.

Uitbundig zingen

Ook was er geen sprake van ondraaglijk en uitzichtloos lijden. Op zondag stond de oud-politica uitbundig met het koor te zingen. Dood wilde ze niet. Ze bracht de laatste jaren van haar leven door in het verpleeghuis.

Pijnlijk voor haar man, want dit was hun grootste schrikbeeld. "In het verpleeghuis zeggen ze: ze beseft niet dat ze hier zit", schreef hij aan NRC in 2017. Voordat ze dement werd, had ze "nóóit" zo willen leven. Haar kritische geest, die vastbesloten was nooit in een verpleeghuis te willen eindigen, was weg. "Als dat voorbij is, zei ze altijd, hoeft het van mij niet meer."

De kwestie toont aan hoe moeilijk het is te beslissen over euthanasie. Je kunt geen euthanasie uitvoeren op iemand die zelf zegt niet dood te willen, zei Pia Dijkstra, groot voorvechter van het recht op zelfbeschikking bij euthanasie. "Ik zie ook niet hoe je daar wetgeving voor kunt maken."

"Het beslissen over leven en dood..." zei Hans Versnel, "Dat kan niet. Ik erger me aan mensen die zeggen dat het zomaar een beslissing is. Een moordpartijtje of hupsakee. Dat is echt niet waar."