GGZ is miljoenen kwijt aan beveiliging personeel en patiënten
Psychiatrische klinieken zien zich gedwongen om miljoenen euro's per jaar extra te investeren in de beveiliging van medewerkers en patiënten tegen agressieve bewoners. Meest uitgesproken voorbeeld is de Parnassia Groep met 13.500 werknemers en 185.000 patiënten.
De grootste GGZ-instelling van het land stak het afgelopen jaar 3,5 miljoen euro in met name camera's, beveiligers en afdelingspersoneel. Het is één van de redenen dat Parnassia over 2018 stevig in de rode cijfers kwam. Volgens Parnassia neemt het aantal geweldsincidenten de afgelopen jaren niet toe, maar zijn de incidenten wel ernstiger.
De geestelijke gezondheidszorg (ggz) verandert: bedden in de instellingen worden geschrapt en mensen met psychiatrische problemen worden in de eigen omgeving behandeld. Dat heeft volgens een woordvoerder ook consequenties voor de "groepsdynamiek" op de gesloten afdelingen, waar vooral de patiënten overblijven die zeer ernstig ziek zijn.
Acuut gevaar
"Bij een kleine groep", zegt de woordvoerder, "zijn de veiligheidsrisico's toegenomen en zien we een verschuiving in de mate van agressie, van schelden tot fysiek geweld. Die incidenten hebben een grote impact op collega's en hun gevoel van veiligheid."
Volgens brancheorganisatie GGZ Nederland is een van de oorzaken van de verharding van de agressie dat de zogenoemde vroeg-signalering door gemeentelijke wijkteams onvoldoende van de grond komt. Daarom komen mensen te vaak pas in beeld bij de psychiatrie als zij in een crisis verkeren en gedwongen moeten worden opgenomen.
Beveiligde zorg
GGNet, een andere grote ggz-instelling, kan geen bedragen noemen, maar laat weten ook "flinke investeringen" te doen in veiligheid. Zo zijn er voor de Gelderse instelling twaalf speciale functionarissen opgeleid waar geweldsincidenten kunnen worden gemeld. Ook komt er een kliniek voor beveiligde zorg. "Voor mensen die een acuut gevaar zijn voor zichzelf of anderen, die geen delicten hebben gepleegd, maar wel veel overlast veroorzaken", zegt een woordvoerder.
Ook Arkin in Amsterdam is vorige maand begonnen met deze 'Hoog Intensieve Beveiligde Zorg'. Daarnaast besteedt de Amsterdamse ggz-instelling alleen al miljoenen euro's aan verbouwingen van panden en extra medewerkers die het mogelijk maken om agressieve patiënten minder vaak te 'separeren' in een cel en vaker in een rustige omgeving op te vangen.
Met hoeveel geweld personeel in de psychiatrie precies te maken krijgt, is niet duidelijk; er is geen centrale registratie. Hoogleraar criminologie Joke Harte schat op basis van onderzoek dat ieder jaar tussen de 30 en 40 procent van de ggz-werknemers er het slachtoffer van wordt. Bijna 900 keer per jaar gaat het bijvoorbeeld om slaan en schoppen en meer dan 90 keer om pogingen tot verwurgen.
Weinig aangiften
Uit hetzelfde onderzoek blijkt dat er weinig aangifte wordt gedaan. Gebeurt dat wel, dan leidt dat slechts in 10 procent van de gevallen tot vervolging. Volgens zorgbond NU'91 overheerst het idee dat 'geweld nu eenmaal bij de ggz hoort'; die agressieve patiënten wisten toch helemaal niet wat ze deden? Terwijl dat zeker niet altijd het geval zou zijn.
De eerder aangekondigde duidelijke afspraken tussen politie en zorginstanties zijn er tot onvrede van de bond nog altijd niet. "Het is volgens ons niet aan agenten of werkgevers in de ggz om te bepalen of iemand toerekeningsvatbaar was of niet, dat is aan de rechter", zegt Karin Weerts van NU'91. "Op deze manier wordt er niet opgetreden tegen ernstige agressie en dreigt het alleen maar erger te worden."