Zorgen om Chinese camera’s met gezichtsherkenning in Belgrado

Als het aan de regering in Servië ligt, wordt binnenkort iedere burger realtime in de gaten gehouden door slimme surveillancecamera's met gezichtsherkenning. De camera's zijn van de Chinese tech-gigant Huawei. Privacy-experts waarschuwen voor de risico's van gezichtsherkenning en vragen de Servische overheid om opheldering, tot nu toe zonder succes.

De surveillancecamera's zijn onderdeel van het project Safe City Solutions, waarvoor Servië vorig jaar een contract heeft afgesloten met Huawei. De komende twee jaar komen er 1000 camera's op 800 locaties in de hoofdstad Belgrado, kondigde het ministerie van Binnenlandse Zaken in januari aan. De camera's hebben de mogelijkheid gezichten en nummerplaten te herkennen met de geavanceerde technologie van Huawei.

Het nieuwe surveillancesysteem moet de stad veiliger maken, zei minister Nebojsa Stefanovic van Binnenlandse Zaken begin dit jaar. Daders van misdrijven en verkeersovertreders kunnen er razendsnel mee worden opgespoord. "Geen straat, geen steeg, geen auto is meer veilig voor criminelen," aldus de minister.

Wat weinig Serviërs weten, is dat het project Safe City Solutions eigenlijk al van start is gegaan. De eerste fase, honderd camera's op zestig locaties, begon een jaar geleden al, schreef Huawei een paar maanden geleden in een uitgebreide projectbeschrijving. "Dit project zal digitale transformatie naar Servië brengen en van Belgrado een leidende veilige stad van Europa maken", stond op de website. Maar niemand weet waar de camera's hangen en de regering wil daar ook niets over zeggen.

Bij de Share Foundation, de belangrijkste waakhond voor databescherming in Servië, gingen meteen alarmbellen rinkelen. "Hoe meer data iemand van je heeft, hoe meer macht diegene over je heeft", zegt specialist Bojan Perkov. "Zulke camera's en software kunnen ieder individu in de gaten houden, volgen, en zelfs toekomstig gedrag voorspellen. Dat maakt inbreuk op je privacy en kan zeer gevaarlijk zijn als de data in de verkeerde handen terechtkomen."

De Share Foundation zag vorige maand dat er op een plein in Belgrado Huawei-camera's werden uitgepakt. Bojan Perkov laat zien waar ze zijn opgehangen:

De risico's zijn nog groter in landen met autoritaire regimes zoals Servië, zegt Perkov van de Share Foundation. "Autoriteiten krijgen dan nog meer grip op de burgers, die machteloos zijn en er niks tegen kunnen doen."

Ook bij activisten die tegen de regering demonstreren groeien de zorgen. De afgelopen jaren zijn protestbewegingen opgekomen en weer gaan liggen. Demonstranten vragen aandacht voor zaken als corruptie en gebrek aan persvrijheid. Ze beschuldigen de regering van verkiezingsfraude en machtsmisbruik. Nu komt daar kritiek op de nieuwe surveillancecamera's bij.

'Vertrouwelijk'

Radomir Lazovic van de beweging Ne Davimo Beograd (Laat Belgrado Niet Verdrinken) vreest dat zo'n camerasysteem tegen politieke tegenstanders zal worden ingezet. "Wij worden nu al gevolgd, onze telefoons worden afgeluisterd, we worden in pro-regeringsmedia neergezet als vijanden van de staat", zegt hij. "Mensen zullen zich niet meer vrij voelen om de straat op te gaan om ergens tegen te demonstreren, als ze weten dat ze worden gefilmd."

De Share Foundation heeft de regering gevraagd om inzage in de details van het Safe City Solutions project. De privacywaakhond wilde onder meer weten waar de camera's hangen, hoe lang de data worden bewaard en hoe die worden beveiligd. Maar er kwamen geen antwoorden. Volgens het ministerie is alle informatie rond het project vertrouwelijk.

Nadat de Share Foundation een kritisch rapport publiceerde, gebeurde er iets opmerkelijks. De analyse waarin Huawei het hele project uiteen had gezet, verdween van de website van het techbedrijf. "We wisten niet wat we zagen", zegt Perkov. "Gelukkig had mijn collega eraan gedacht om de pagina te archiveren. Dus wij hebben het document weer online gezet."

Testfase

Het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft ook geen gehoor gegeven aan vragen van de NOS. Maar volgens de Commissie voor Databescherming, een onafhankelijk instituut van de Servische regering, is er geen reden tot zorg.

Servië doet immers niets wat tegen de huidige wetgeving ingaat, zegt ambtenaar Zlatko Petrovic. "Het is de politie wettelijk toegestaan om biometrische data te gebruiken. De manier waarop ze dat doen, is natuurlijk wel van belang," zegt hij. "Daarom moeten er goede richtlijnen komen, die zullen garanderen dat het systeem veilig is." Volgens Petrovic worden de camera's nu alleen nog maar getest.

EU-kandidaat

Omdat Servië kandidaat-lidstaat is van de EU, gaat het land binnenkort nieuwe wetgeving invoeren op gebied van databescherming. Die wet zal meer in lijn zijn met de Europese wetgeving, die is vastgelegd in de nieuwe privacywet die vorig jaar is ingevoerd.

"Voorlopig maken we ons geen zorgen", besluit Petrovic. "Maar wat er in de toekomst gaat gebeuren, dat moeten we dan bekijken."