Hoe Spanje met klimaat-maatregelen een andere weg inslaat dan Duitsland

• Rop Zoutberg en Judith van de Hulsbeek

  Correspondenten Spanje en Duitsland

De klimaatmaatregelen pakken in Madrid heel anders uit dan in de Duitse steden. In de Spaanse hoofdstad werd vorig weekend niet alleen gestemd voor Europa, maar ook voor een nieuwe burgemeester. De meeste kans op de post maakt José Luis Almeida, de kandidaat van het centrumrechtse Partido Popular. Hij wil snel de milieuzone in Madrid op de schop nemen.

De autoluwe zone in het centrum van Madrid werd vorig jaar ingesteld onder de linkse burgemeester Manuela Carmena. In het gebied, dat een groot deel van het centrum beslaat, worden automobilisten die van buiten komen geweerd. Met name diesel- en benzineauto´s mogen er niet rijden. Ook voor scooters en motoren gelden beperkingen.

Met resultaat. De kwaliteit van de lucht verbeterde aanmerkelijk, concludeerden milieugroepen. In april gingen de gehaltes voor stikstofdioxide met 16 procent omlaag, en vielen terug op waarden die voor het laatst in 2012 werden gemeten. In het hele gebied Madrid Central rijden zo'n 8 procent auto's minder.

Effectieve aanpak

"Het is een mislukking. We gaan een einde maken aan het project", herhaalde afgelopen week burgemeesterskandidaat Almeida een aantal keer. Almeida wil vooral de belangrijke verkeerswegen in het centrum weer openstellen voor al het gemotoriseerd verkeer. Parkeren blijft wel in veel gevallen wel beperkt tot de bewoners van de binnenstad.

"Natuurlijk hebben we een groot probleem met de kwaliteit van de lucht in Madrid. Waar het mij om gaat dat je echt effectief moet zijn in je aanpak. Ik ben geen voorstander van privé-auto's in de binnenstad, daar moet je ook andere vormen van vervoer aanbieden. Dat moeten we aanmoedigen", zo relativeerde Almeida.

Maar de vraag is of de uiteindelijke beslissing zich alleen tot het heropenen van grote verkeersaders beperkt. Voor de burgemeesterspost van Almeida is de steun van rechts-populistisch Vox onontbeerlijk. Deze partij trekt liever vandaag dan morgen de stekker uit alle verkeersbeperkende maatregelen.

Intussen kijkt ook de Europese Commissie argwanend toe. Begin dit jaar waarschuwde commissaris voor Milieu Karmenu Vella voor torenhoge boetes als Spanje achterblijft met plannen om de luchtkwaliteit in grote steden te verbeteren. Vooral Madrid en Barcelona werden door Vella genoemd.

Toch maakt Almeida zich nog weinig zorgen. "De Europese Unie zal ons uiteindelijk beoordelen op de resultaten, en niet op de manier waarop we het autoverkeer aanpakken. Ik weet zeker dat wij dat beter gaan doen dan de maatregelen die eerder zijn genomen."

In Duitsland kijken sinds de Europese verkiezingen alle partijen met jaloezie naar de Groenen. Ze zitten in de lift, wisten meer kiezers dan ooit te overtuigen, werden met 20,5 procent de tweede partij. Het contrast met de voormalige grote volkspartijen CDU/CSU en SPD met hun historische nederlagen kon niet groter zijn.

Groene Zeitgeist

Waarom de Groenen het zo goed deden? Ze hebben duidelijk die Zeitgeist mee. Niet alleen in Duitsland wonnen de Groenen, ook in Ierland en Finland en zelfs in Frankrijk (waar ze eerder heel slecht scoorden) behaalden groene partijen goede resultaten. In het Europese Parlement is de fractie gegroeid. Het thema wint razendsnel aan urgentie. In Duitsland vindt het merendeel van de kiezers klimaatverandering het probleem waar de politiek een antwoord op moet vinden.

En er is sprake van een generatieconflict. Jonge kiezers kiezen groen in de hoop dat er actie komt. Ze lieten voor de verkiezingen al flink van zich horen.

Online is deze video waarin youtuber Rezo Ja Lol Ey de vloer aanveegt met het klimaatbeleid van Merkel meer dan 14 miljoen keer bekeken:

Nu tot de regeringspartijen is doorgedrongen dat ze de aansluiting met de jeugd zijn verloren en de groene golf hebben gemist, proberen ze een inhaalslag te maken. Vooral de SPD zet nu vaart achter een klimaatwet, waarin ministeries worden verplicht hun CO2-besparingen te halen. Ze willen die zo snel mogelijk door het kabinet loodsen.

De CDU staat op de rem en stelt klimaatbeslissingen uit tot de herfst. De christendemocraten zitten in een spagaat: in het oosten van het land werden niet de Groenen, maar de Alternative für Deutschland de grootste. In de herfst zijn daar belangrijke verkiezingen. Wordt de CDU te groen, kunnen ze een deel van hun rechts-burgerlijke kiezers afschrikken.