De anti-abortusbeweging in de VS krijgt vleugels
Steeds meer conservatieve staten in de Verenigde Staten beperken het recht op abortus. Deze week was het de beurt aan Louisiana en Missouri. Beide staten namen zogenoemde 'hartslagwetten' aan, die abortus alleen toestaan in de eerste zes tot acht weken van de zwangerschap - totdat de hartslag van de foetus te horen is.
In Louisiana en Missouri wordt geen uitzondering gemaakt voor slachtoffers van incest en verkrachting. Alleen als het leven van de zwangere vrouw in gevaar komt, mag abortus ook in een later stadium van de zwangerschap toegepast worden.
Acht andere staten hebben dit jaar al vergelijkbare maatregelen genomen. Alabama voerde nagenoeg een totaalverbod in. In alle staten hebben organisaties die voor abortus strijden, zoals Planned Parenthood en de American Civil Liberties Union, de wetten aangevochten bij de rechter. Juristen zijn het erover eens dat de wetten geen stand zullen houden, omdat het Hooggerechtshof het recht op abortus heeft vastgelegd in de beroemde Roe vs Wade-uitspraak uit 1973.
Hoop op nieuwe uitspraak
De rechters bepaalden in die zaak dat abortus in de eerste twaalf weken van de zwangerschap zonder enige restrictie is toegestaan. Bij het tweede trimester (13-27 weken) is abortus toegestaan, maar dan mogen staten wel bepaalde procedures invoeren.
En vanaf 28 weken tot geboorte hebben staten de vrijheid abortus te verbieden zolang ze uitzonderingen maken, als bijvoorbeeld het leven van de zwangere vrouw in gevaar is .
De anti-abortusbeweging is zich er terdege van bewust dat federale rechters de wetten kunnen tegenhouden en in een aantal staten is dat ook al gebeurd. Maar dit is juist het expliciete doel van de tegenstanders van abortus. Ze hopen dat het juridische gevecht tot een nieuwe uitspraak van het Hooggerechtshof leidt, die het recht op abortus volledig terugdraait.
De anti-abortusbeweging voelt dat ze de wind in de rug heeft sinds president Trump twee ultraconservatieve rechters heeft benoemd in het Hooggerechtshof. Daarmee is de meerderheid van de negen rechters van het hof conservatief. Ook de president zelf is voorstander van een totaalverbod, al wil hij wel een uitzondering maken voor de slachtoffers van verkrachting en incest.
Het abortusdebat is met de golf aan 'hartslagwetten' opnieuw opgelaaid. Sommige staten, zoals Virginia, New York en Illinois, hebben als tegenreactie het recht op abortus juist verstevigd. Maar dit hooglopende gevecht is niet van vandaag of gisteren.
De anti-abortusbeweging is al tientallen jaren bezig het recht op abortus te ondermijnen. Een belangrijk moment kwam in 1992 met een andere uitspraak van het Hooggerechtshof, Planned Parenthood vs Casey. Het hof bevestigde weliswaar het recht op abortus, maar zette wel de deur open voor het invoeren van verregaande beperkingen.
Conservatieve staten hebben deze kans met beide handen aangegrepen. Ze hebben sindsdien een reeks strenge procedures en regels ingevoerd. Officieel zeggen ze hiermee de gezondheid van vrouwen te willen beschermen, maar in werkelijkheid zijn ze vooral bedoeld om het werk van abortusklinieken onmogelijk te maken.
Zo moeten klinieken aan steeds strengere (en dus duurdere) eisen voldoen, die vaak niets met abortus te maken hebben. Veel klinieken kunnen daardoor niet opereren en zijn gedwongen hun deuren te sluiten.
Abortus behoort tot de veiligste medische handelingen. Maar dit is meer gereguleerd dan ingrepen die veel gevaarlijker zijn. Dit heeft niets met geneeskunde te maken. Dit is puur politiek.
Sommige procedures zijn alleen bedoeld om vrouwen psychisch en emotioneel onder druk te zetten. In veel conservatieve staten worden vrouwen gedwongen een echo van de baby te zien, vlak voordat de abortus wordt uitgevoerd.
In Missouri moeten vrouwen twee inwendige vaginale onderzoeken ondergaan voordat ze een abortus ondergaan. Volgens artsen hebben die pijnlijke ingrepen geen enkel medisch nut en maakt het abortus op geen enkele manier veiliger.
"Van alle zaken is de baarmoeder van een vrouw het meest gereguleerd in dit land. Abortus behoort tot de veiligste medische handelingen. Toch is dit meer gereguleerd dan ingrepen die veel gevaarlijker zijn. Dit heeft niets met geneeskunde te maken. Dit is puur politiek", zegt abortusarts David Eisenberg tegen de NOS.
Enig overgebleven kliniek
Zo heeft de anti-abortusbeweging gestaag aan invloed gewonnen de afgelopen jaren. De website abortiondoc.org houdt bij hoeveel abortusklinieken hun deuren hebben moeten sluiten. In 1991, het jaar voordat het Hooggerechtshof uitspraak deed in de zaak-Planned Parenthood vs Casey, waren er nog 2176 klinieken. Anno 2019 zijn het er nog maar 468.
In Missouri dreigt de gouverneur de enig overgebleven kliniek van de staat te sluiten. Daarmee zou Missouri de eerste staat worden die helemaal geen faciliteiten meer heeft voor abortus.
Voor de anti-abortusbeweging is dit het ideaal. "We gaan in Missouri de goede kant op", zegt Brian Westbrook van de anti-abortusbeweging Coalition for Life. "Missouri heeft in Amerika het voortouw genomen met de anti-abortusbeweging." Hij erkent wel dat het een lange strijd zal zijn. "Dit gevecht is waarschijnlijk nooit voorbij."
Toch is er binnen de anti-abortusbeweging ook verdeeldheid. Hoewel er bij conservatieven brede steun is voor het terugdraaien van Roe vs Wade, zijn er grote verschillen van mening over hoe dit doel moet worden bereikt.
Zo vindt de bekende televisiedominee Pat Robertson, een felle tegenstander van het recht op abortus, het totaalverbod in Alabama te ver gaan. Hij wil dat er uitzonderingen mogelijk blijven voor slachtoffers van incest en verkrachting.
Eigenbelang speelt ook een rol. Sommige tegenstanders van abortus willen liever een geleidelijke koers varen. Zij zijn bang dat wetten zoals die in Alabama en Missouri hun doel voorbij schieten. Die zijn in hun ogen zo extreem dat het Hooggerechtshof ze nooit zal goedkeuren.