Patiënt Zaans ziekenhuis overleden aan infectie door resistente bacterie
In het ziekenhuis in Zaandam is een patiënt overleden aan een urineweginfectie veroorzaakt door een bacterie die ongevoelig is voor de werking van bijna alle antibiotica. Dat heeft het Zaans Medisch Centrum bekendgemaakt in een persbericht.
Het ziekenhuis kampt al zestien maanden met een uitbraak van een resistente bacterie. Ondanks veel inspanningen lukt het tot nu toe niet om de uitbraak te stoppen.
Wel neemt het aantal nieuwe besmettingen duidelijk af. Het expertteam dat het ziekenhuis bijstaat bij het oplossen van de uitbraak vindt het verantwoord dat het ziekenhuis doordraait. Dat oordeel is gebaseerd op de daling van het aantal besmettingen én de extra maatregelen die het ziekenhuis heeft genomen om de patiëntveiligheid te waarborgen,
De uitbraak wordt veroorzaakt door de darmbacterie Citrobacter freundii. De bacterie heeft een gen bij zich, NDM, dat er voor zorgt dat alle gangbare antibiotica geen vat op hem krijgen. Er blijven dan nog twee bruikbare middelen over, één met veel en soms ernstige bijwerkingen en een middel dat niet zo goed werkt. Het NDM-gen is in enkele gevallen ook overgesprongen op andere bacteriesoorten.
Het is voor het eerst dat er in Nederland een uitbraak is van deze bacterie met het NDM-gen. Eerder overleden wel mensen aan andere resistente bacteriën, zoals in het Maasstad-ziekenhuis in Rotterdam in 2011.
Zestien maanden
Sinds februari 2018 zijn de bacteriën met NDM bij 38 patiënten van het Zaans Medisch Centrum aangetroffen. De bacterie heeft zich verspreid ondanks de serie soms verregaande maatregelen die het ziekenhuis heeft genomen om dat te voorkomen. Voor gezonde mensen is de bacterie doorgaans ongevaarlijk, maar voor kwetsbare patiënten - en mensen die in het ziekenhuis liggen zijn dat steeds vaker - kan de bacterie wel gevaar opleveren. Ze kunnen infecties oplopen aan hun luchtwegen of urinewegen of bloedvergiftiging krijgen.
"Dat laatste is tot nu toe in één geval gebeurd, bij een oudere patiënt die al aan verschillende ziekten leed", vertelt internist Boris Kanen, de voorzitter van de medische staf van het ziekenhuis.
Het Zaans Medisch Centrum heeft de uitbraak destijds bekendgemaakt via een persbericht en heeft de Inspectie en het RIVM vanaf het begin op de hoogte gehouden. Al bijna een jaar is een expertteam met ook deskundigen van buiten het ziekenhuis betrokken bij het aanpakken van de uitbraak.
Reguliere zorg
Er zijn 15.000 kweken van patiëntmateriaal gemaakt om besmettingen op te sporen. Dat is gebeurd bij patiënten die tussen 2017 en nu in het ziekenhuis hebben gelegen.
De bron van de besmetting is nog niet gevonden. Er wordt rekening mee gehouden dat de bacterie door een patiënt vanuit het buitenland is meegenomen en zich daarna ondanks alle maatregelen heeft verspreid. Patiënten bij wie de bacterie wordt gevonden, worden verpleegd in eenpersoonskamers. Het personeel heeft de normale hygiënemaatregelen aangescherpt.
De reguliere patiëntenzorg kon steeds doorgaan doordat het in januari 2017 in gebruik genomen ziekenhuis veel eenpersoonskamers heeft.
Toiletten
Er zijn sterke aanwijzingen dat de toiletten een rol spelen bij de verspreiding van de bacterie. "Die zijn herhaaldelijk schoongemaakt op een manier waarbij alles uit de kast is gehaald, maar daarna toch weer positief getest op die resistente bacterie", zegt Jan Kluytmans, hoogleraar microbiologie in Utrecht en hoofd microbiologie in het Amphia Ziekenhuis in Breda.
"Daar zit echt een heel raar probleem. Ik heb nog nooit gezien dat toiletten die je heel goed schoonmaakt daarna toch weer positief testen. In toiletten op kamers waar geen patiënten lagen met de bacterie, vond je die toch." Kluytmans vertelt dat een aantal toiletten niet meer gebruikt wordt. "We hebben zes toiletten afgesloten, vijf in patiëntenkamers en een ander", vertelt stafvoorzitter Kanen. "Het is niet gek dat bacteriën met NDM in het riool zitten, maar als ze uit het riool weer omhoog komen is dat onlogisch."
Kluytmans valt Kanen bij: "Er is een gespecialiseerd bedrijf ingeschakeld om te onderzoeken hoe die besmetting met die bacterie uit de riolering terugkomt in de toiletten. Hoe kan dat in hemelsnaam?"
Kosten
Het maken van 15.000 kweken, het inzetten van extra personeel en inhuren van externe expertise kost veel geld. "In 2018 heeft het ons tussen de 750.000 en 900.000 euro gekost", vertelt Kanen. "Gelukkig dragen de zorgverzekeraars bij in de kosten voor het bestrijden van deze uitbraak." Het Zaans Medisch Centrum haalde in 2017 een bescheiden winst van 680.000 euro bij een omzet van ruim 161 miljoen euro.