Sudanese oppositie: 'Teleurgesteld, maar vastberaden'

De volkswoede in Sudan is terug van nooit weggeweest. Nog maar vijf weken nadat het leger onder druk van massale demonstraties president Omar al-Bashir heeft afgezet, roepen de vakbonden op tot een nationale staking die binnen enkele dagen van start moet gaan. Daarnaast organiseert de oppositie een million man march naar het hoofdkwartier van het leger.

Veel Sudanezen vrezen dat de militairen achter de schermen werken aan een plan om de partij van Bashir aan de macht te houden.

Cruciaal punt

In april leek een vreedzame politieke transitie nog mogelijk. Het leger plaatste na maandenlange straatprotesten Bashir onder huisarrest en ging in gesprek met de oppositie. De militaire machthebbers leken bereid een overgangsregering te vormen en de macht te delen.

Maar de gesprekken zijn vastgelopen op een cruciaal punt. Het leger wil de meerderheid vormen in de zogenoemde 'soevereine raad', die gedurende een overgangsperiode van drie jaar zou regeren.

Daarnaast wil het leger bepalen wie de nieuwe president wordt. De oppositie wil juist zelf de meerderheid, en een presidentschap dat tussen het leger en de oppositie rouleert.

Waakzaam

Het leger reageerde fel op de oproep tot een algemene staking. De generaal die nu de tijdelijke junta leidt heeft paramilitaire eenheden opgedragen waakzaam te zijn en zich voor te bereiden om de orde te herstellen. "Sommige partijen smeden plannen om chaos te zaaien", zei hij.

Het buitenland laat ook van zich horen. Deze week waarschuwden de VS, Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk dat zij in de toekomst alleen zaken zullen doen met Sudan als het land een burgerregering heeft.

"We hebben nooit gezegd dat het leger geen rol mocht hebben in de soevereine raad, maar de mensen die aan de revolutie hebben meegedaan moeten in de meerderheid zijn", aldus een woordvoerder van de oppositie. Omdat de gesprekken zijn vastgelopen, zegt het leger te overwegen landelijke verkiezingen uit te schrijven.

Ondertussen zijn de protesten die tot het afzetten van Bashir hebben geleid nog steeds aan de gang. Op het plein voor het militaire hoofdkwartier in Khartoem bivakkeren er nog duizenden mensen.

Die aantallen nemen in de avond en nacht behoorlijk toe, zegt Ahmed Abushaam, die ongeveer twintig jaar geleden uit Sudan naar Nederland is gevlucht en sindsdien het regime van Bashir kritisch heeft gevolgd. Hij spreekt dagelijks met kennissen op het plein.

Nog volop actief

"Het volk heeft geen vertrouwen meer in het leger als gesprekspartner," zegt Abushaam. "Dat komt omdat het leger niet bereid is om de macht aan het volk over te dragen. Het leger wil ook de partij van Bashir laten meedoen aan die vervroegde verkiezingen."

En dat is precies waar de oppositie voor vreesde toen Bashir op 11 april werd afgezet na 30 jaar aan de macht, legt Abushaam uit. "Bashir zit vast, maar de rest van zijn partij is nog volop actief in de maatschappij. Zijn geheime dienst is niet ontbonden. Er is nog geen onderzoek gestart naar de misdaden van zijn regime."

Het Internationaal Strafhof in Den Haag wil Bashir berechten, onder meer vanwege oorlogsmisdaden in de burgeroorlog in de regio Darfur.

Nog los van de rol van Bashirs partij ziet de oppositie niets in vervroegde verkiezingen. Vorige maand is met het leger overeengekomen dat er eerst zes maanden aan een vredesakkoord met de rebellen zou worden gewerkt. Daarna zouden twee en een half jaar worden uitgetrokken voor wederopbouw en economisch herstel, en pas dan zou het tijd zijn voor democratische verkiezingen.

"De Sudanese oppositie is teleurgesteld, maar vastberaden," stelt Abushaam vast. "Teleurgesteld omdat het leger een 'zachte landing' probeert te regelen. Ze willen het volk blij maken door zich zogenaamd solidair te verklaren, maar ondertussen doorgaan met hun plan om de regeringspartij met een nieuw gezicht terug te laten keren. Maar ze zijn ook vastberaden, want ondanks de hitte van 45 graden en de ramadan blijven de mensen zingen en protesteren."

"Ik spreek vrienden van mij daar, die hebben een soort roulatiesysteem bedacht. Ze gaan een dag en een nacht het plein op om te protesteren, en dan gaan ze een paar dagen weg om te chillen en worden ze door anderen vervangen. De mensen werken goed samen en zijn heel solidair met elkaar. Het is zelfs gezellig."