Onder law-and-order-man Sybrand Buma sloeg het CDA rechtsaf
Sybrand Buma komt uit een oude Friese patriciërsfamilie, die veel notabelen heeft voortgebracht. Hij is geen volks type. Zijn vader was tientallen jaren burgemeester in Friesland, eerst van Workum, later van Sneek. Eerder was zijn opa in de jaren 30 onder meer burgemeester van Stavoren. In die zin is het niet verrassend dat de huidige, 53 jaar oude CDA-leider nu naar Leeuwarden vertrekt.
Ondanks zijn afkomst heeft Buma van het CDA weer wat meer een partij van de gewone man en vrouw willen maken. Hij zei de zogenoemde 'boze burgers' goed te begrijpen. Dat waren volgens hem doorsnee-mensen die bang zijn dat hun baan naar "een immigrant of een Oost-Europeaan" gaat en die vinden dat de samenleving te veel verruwt.
Van Haersma Buma, die zich de laatste jaren kortweg Buma laat noemen, is sinds oktober 2010 de fractievoorzitter van het CDA in de Tweede Kamer. Hij was acht jaar Kamerlid toen hij het stokje overnam van oud-minister van Buitenlandse Zaken Maxime Verhagen. Die had de fractiekar een paar maanden getrokken, voor hij minister van Economische Zaken werd in het kabinet-Rutte I. De onofficiële leiding van de partij bleef nog twee jaar in handen van Verhagen.
Opvolger Balkenende
In 2012 kozen de CDA-leden Buma met 51 procent van de stemmen tot lijsttrekker voor de Tweede Kamerverkiezingen. Daarmee werd deze bij het grote publiek nog onbekende Fries de opvolger van Jan Peter Balkenende. Deze oud-premier was in 2010 vertrokken nadat hij tegen wil en dank nog één keer op nummer 1 van de kandidatenlijst had gestaan. Het resultaat was dat het CDA bijna halveerde.
Bij de eerste verkiezingen met Buma als lijsttrekker zakte het CDA verder weg, naar dertien zetels in de Tweede Kamer. Dat was een historisch dieptepunt in de geschiedenis van het CDA. De partij - bijna altijd regeringspartner - ging in de oppositie. Dat gebeurde eerder alleen onder de twee 'paarse' kabinetten-Kok in de jaren 90.
Maar Buma groeide langzaam in zijn oppositierol. Onder zijn leiding schoof de partij vanuit het midden naar rechts op. Aan die kant van het politieke spectrum moest weerstand worden geboden aan de PVV, de stemmenmagneet die op dat moment nog geen last had van Forum voor Democratie.
Normen en waarden
Buma, jurist en een law-and-order-man van de oude stempel, pleitte voor het herstel van oude normen en waarden. Hij vond dat er te veel verloren was gegaan, dat zo slecht nog niet was.
Hij wilde onder meer dat er een maatschappelijke dienstplicht voor jongeren zou komen. Het zou naar zijn idee disciplinerend werken, "ook voor jongeren die zich tot de jihad voelen aangetrokken", om zich na hun opleiding verplicht een half jaar verdienstelijk te maken in de zorg of bij defensie.
Een ander voorstel dat opzien baarde was om kinderen weer staand het Wilhelmus te laten zingen in de klas. Dat plan is in iets mildere vorm in het regeerakkoord van het huidige kabinet - waaraan het CDA wel weer deelneemt - terechtgekomen.
'Verantwoordelijkheidsverlof'
De rechtsere koers leek te werken. Het CDA krabbelde weer een beetje op. Bij de verkiezingen in 2017 haalde partij 19 zetels en was daarmee na de VVD en de PVV de derde partij. Buma kon na zijn "verantwoordelijkheidsverlof" -zoals Rutte zijn jaren in de oppositie grappend noemde- weer meepraten over de vorming van een nieuw kabinet.
Ook daar bleef hij zich als rechtse hardliner opstellen. Volgens oud-informateur en CDA-prominent Herman Wijffels was een van de redenen dat het zo lang duurde, dat de CDA-leider te veel dwars lag over het klimaat. "Die man heeft helemaal niets met het duurzaamheidsvraagstuk ", verzuchtte hij in het AD. Daar moet wel bij gezegd worden dat Wijffels diametraal aan de andere kant van de partij staat, op de linkerflank.
'Goedemorgen'
Toen het kabinet-Rutte IV eindelijk rond was besloot Buma geen post in het kabinet te bekleden, maar fractievoorzitter in de Tweede Kamer te blijven. Daar bleef hij op de rem trappen wat betreft klimaatmaatregelen. Hij was van mening dat gewone mensen niet voor de kosten moesten opdraaien van het klimaatakkoord. VVD-fractieleider Dijkhoff veroorzaakte met datzelfde standpunt later veel opzien, maar Buma hamerde er al langer op.
Bij de campagne voor de Provinciale Statenverkiezingen in maart viel Buma vooral op door de "Hele goede morgen"-campagne van het CDA. Die moest bewerkstelligen dat Nederlanders elkaar met meer respect zouden benaderen. Buma werd door zijn politieke concurrenten keer op keer aangesproken met: "een hele goede morgen, meneer Buma".
Ondertussen lijkt het CDA iets terug te komen van de rechtsere Buma-lijn. In januari, na jarenlang de poot te hebben stijfgehouden, was de partij 'om' wat betreft het kinderpardon. Dat moest toch versoepeld worden, zodat een grote groep kinderen en hun ouders alsnog in Nederland kunnen blijven.
