Van straat tot elite: het circuit van Zandvoort door de jaren heen
De historie van circuit Zandvoort met de Formule 1 is een lange. Tussen 1952 en 1985 reden de Formule 1-bolides al vele rondjes in de duinen. De start van het circuit ligt nog eerder, in de jaren dertig.
De toenmalige burgemeester Henri van Alphen zocht naar een manier om meer gasten naar de badplaats te lokken. Dat werd het stratencircuit in het nog niet volgebouwde noorden van Zandvoort. Langs het traject kwamen houten tribunes en op 3 juni 1939 vonden de eerste autoraces plaats.
Oorlogsjaren
In de oorlogsjaren lagen de races stil, maar het denken over en het ontwikkelen van het circuit niet. Van Alphen zag de aanleg van een permanent circuit als een manier om mannen in Nederland te werk te houden in plaats van dat ze naar Duitsland gestuurd werden. Hij overtuigde de Duitsers van het nut van een 'Paradestrasse.'
Als de Tweede Wereldoorlog is afgelopen vormt het puin van 35 hotels en 700 huizen de basis van het circuit.
In 1948 is de eerste naoorlogse race. Die wordt gewonnen door Prince Bira uit het toenmalige Siam. Dan gaat het hard. Al in 1952 maakt Zandvoort deel uit van het officiële kampioenschap. De Italiaan Alberto Ascari komt als eerste over de finish.
In de jaren daarna kent de Zandvoort illustere winnaars als Graham Hill, Jackie Stewart en Jacky Ickx.
Hieronder een selectie van foto's uit de eerste jaren van het circuit.
- Nationaal Archief / CC0 1.0
1952: Jan Flinterman is samen met Dries van der Lof de enige Nederlander die aan de start verschijnt bij de allereerst Grand Prix op Zandvoort die meetelt voor het WK Formule 1 - Nationaal Archief / CC0 1.0
1953: De Italiaan Alberto Ascari wint voor het tweede jaar op rij de GP van Nederland, Prins Bernhard is erbij om hem te feliciteren na de race - ANP
Carel Godin de Beaufort deed in total zeven keer mee aan de GP van Nederland, hier traint hij voor de editie van 1959 - Getty Images
Jim Clark, hier met nummer 6, wist het vaakst te winnen op Zandvoort, vier keer - Getty Images
1965: Monteurs sleutelen aan de auto van latere winnaar Jim Clark
Zwarte bladzijde
In de jaren 70 blijkt dat het circuit ernstige veiligheidsvraagstukken heeft. In 1970 overlijdt de Britse coureur Piers Courage. Hij schiet van de baan en overlijdt ter plaatse.
Het ongeval en de aangescherpte veiligheidseisen zorgen er in 1972 voor dat de grand prix niet doorgaat. Het circuit krijgt een extra bocht, de Panama-bocht. Maar in 1973 gaat het weer mis. Roger Williamson overlijdt nadat zijn auto vlam heeft gevat en de brandweer er te lang over doet om ter plekke te kunnen komen.
Nieuwe brandveiligheidseisen volgen en het grand prix-circus strijkt een jaar later weer neer in Zandvoort. Tot aan 1985 blijft het op de kalender staan. Het circuit is berucht en geliefd onder coureurs. Onder anderen Nelson Piquet, Mario Andretti en Alain Prost winnen begin jaren 80.
De jaren zeventig en tachtig op Zandvoort. Andere Tijden maakte ook een aflevering over de dood van Roger Williamson.
- Nationaal Archief / CC0 1.0
1970: De Britse coureur Piers Courage verongelukt tijdens de race - Nationaal Archief / CC0 1.0
Gijs van Lennep zit klaar voor de GP van Nederland in 1971 - Getty Images
1973: De Britse coureur Roger Williamson verongelukt tijdens de Grand Prix op Zandvoort - Nationaal Archief / CC0 1.0
1979: Jan Lammers valt uit bij zijn eerste GP op Zandvoort - Nationaal Archief / CC0 1.0
1979: Jan Lammers valt uit bij zijn eerste GP op Zandvoort - ANP
Huub Rothengatter in 1984 voor de Grand Prix van Zandvoort - Getty Images
Het podium van de Grand Prix in 1985. Niki Lauda (m) won de race, voor Alain Prost (l) en Ayrton Senna
Armoedig
Toch gaat de glans langzaam af van de Grand Prix van Zandvoort. In 1983 moet het circuit voldoen aan strengere geluidseisen, de bereikbaarheid blijft een probleem en er zijn financiële problemen.
Formule 1-baas Ecclestone schrapt de wedstrijd van de kalender omdat hij vindt dat het circuit niet meer voldoet aan de eisen van de moderne tijd. In de Telegraaf zegt hij: 'Eigenlijk is het hele complex armoedig, maar vooral de tribunes en persfaciliteiten zijn slecht."
Op 25 augustus 1985 is de laatste grand prix. De winnaar is Niki Lauda.
