Janneke vindt zich na faillissement geen wanbetaler, DUO vindt dat wel

• Annemieke van Put en Arno Leblanc

Bij Janneke (35) liggen veel papieren van gerechtsdeurwaarders en incassospecialisten op tafel. Dreigbrieven, waarin staat dat er beslag op haar inboedel zal worden gelegd als ze niet binnen twee dagen het achterlopende bedrag betaalt.

Het zijn incassobureaus die de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) op haar heeft afgestuurd, nadat ze in het verleden meerdere malen niet aan de betalingsverplichtingen van haar studieschuld had voldaan. Janneke en haar vriend hadden een schuld van 25.000 euro opgebouwd. Hoewel er is afgelost, is de schuld door incassokosten opgelopen tot 35.000 euro.

Janneke (niet haar echte naam) en haar vriend waren zo'n tien jaar geleden klaar met studeren en begonnen samen een bedrijf. "Na twee jaar bleek dat we hadden moeten beginnen aan het aflossen van onze studieschuld, maar daar waren we ons niet van bewust", zegt ze.

DUO stuurde meerdere malen berichten naar Mijn Duo, een digitale berichteninbox waar je informatie kunt vinden over je studie. Maar die berichten heeft Janneke nooit gezien. "Je moet daar blijkbaar op inloggen en daar staat dan dat je moet gaan aflossen."

Pas na een jaar kreeg Janneke ook op papier bericht. "Maar toen was het bedrag al behoorlijk opgelopen." Hetzelfde gold voor haar vriend, die ook een studieschuld heeft. "Dus het was dubbelop. Maar dat op zich was niet het probleem, ware het niet dat ons bedrijf op dat moment failliet ging."

En dat was het begin van een financieel moeras waar de twee steeds verder in werden gezogen. "Het was toen ook nog eens crisis, we stonden zwaar in de min. We hebben besloten niet de schuldsanering in te gaan, maar ons huis te verkopen en de boel af te lossen. Aan onze studieschuld kwamen we op dat moment niet toe."

DUO stuurde meerdere incassobureaus op het stel af. Aanvankelijk stonden die nog wel open voor een middenweg, zegt Janneke. "We betaalden wat we konden missen, want ik dacht: dan laat ik in ieder geval zien dat ik wil betalen. Maar dat was volgens hen toch niet genoeg en na drie waarschuwingen kwamen de deurwaarders aan de deur."

En die situatie herhaalt zich nu meerdere keren per jaar. "Dan komen ze langs en zeggen ze: als je nu een paar duizend euro kan pinnen, is het klaar."

Inmiddels heeft Janneke te maken met vier incassobureaus en zijn de extra kosten die daarbij komen kijken (20.000 euro) hoger dan de resterende studieschuld (15.000). De coulance verschilt per bureau, zegt ze. "Sommige zijn heel schappelijk en geven je de ruimte. Maar er is ook een bureau, dat is echt verschrikkelijk. Daar vinden ze een paar honderd euro per maand niet genoeg en zeggen dan: ja mevrouw, we zien op Facebook dat u een gezin heeft met drie kinderen. Jullie hebben gewoon brood op de plank, dus die 50 euro extra kan ook wel betaald worden."

Brood op de plank

Het verbaast Janneke niet dat veel oud-studenten een betalingsachterstand hebben. "Veel mensen zullen niet beseffen dat je door het niet terugbetalen van je studieschuld in dit soort grote problemen terecht kunt komen. Iedereen doet er heel relaxed over: wil je een huis kopen? Heb je een studieschuld? Ach, maakt niet uit."

Janneke schaamt zich voor haar situatie en wil daarom anoniem blijven. "Vaak hebben mensen een beeld van studenten die hun studieschuld niet afbetalen, dat ze misschien laks zijn of het allemaal zomaar laten zitten. Maar dat is bij ons niet zo, we zitten gewoon klem."

Ze hoopt met dit verhaal op enig begrip van DUO. "Ze besteden dit soort gevoelige zaken uit aan commerciële bedrijven. Die willen alleen maar geld zien." De consequenties staan volgens haar ook niet in verhouding met de studieschuld. "Je voelt je gewoon een crimineel als je niet betaalt en dat voelt oneerlijk. Ik vind mezelf een hele goede terugbetaler en geen wanbetaler."

Reactie DUO

DUO gaat niet specifiek in op het verhaal van Janneke, maar laat in algemene zin weten zich te blijven inzetten om het aantal wanbetalers omlaag te krijgen. "DUO heeft niet de illusie dat alle achterstanden weg te nemen zijn", laat de instantie schriftelijk weten.

"Mede omdat de mensen met een betaalachterstand ook bij andere instanties schulden kunnen hebben. We zetten stappen met kleine resultaten en we blijven doorgaan om ervoor te zorgen dat zo min mogelijk mensen in de betalingsproblemen komen."

Wil je reageren op dit verhaal, dat kan op Twitter via @ArnoLeblanc