Vrijwillige brandweer onder druk: 'Geluk als we met zes man uitrukken'

Hoe moet het verder met de vrijwillige brandweer? Dat is de vraag die Brandweer Nederland op dit moment bezighoudt. Want veel lokale brandweerkorpsen kampen met een tekort aan vrijwilligers.

"We bereiken de grenzen van het huidige bestel, het begint te piepen en te kraken", zegt Fred Heering, projectleider vrijwilligheid bij de brandweer. "Eerder probeerden we het op te lossen door nog beter ons best te doen, maar dat gaat niet meer."

Veranderende maatschappij

Al jaren daalt het aantal vrijwillige brandweermensen. De oorzaak van het tekort zoekt Heering in de veranderende maatschappij. Steeds meer mensen werken niet in hun woonplaats, waardoor overdag een tekort is aan brandweermannen die snel naar de kazerne kunnen komen.

Daarnaast zijn er op lokaal niveau in krimpregio's problemen vanwege de vergrijzing. En jongeren die zich aansluiten bij het brandweerkorps blijven relatief maar kort lid. Daarom moet er volgens Brandweer Nederland nu echt ingegrepen worden.

Ludieke filmpjes

Op veel plekken ontstaan al acute problemen. Die worden nu steeds met noodmaatregelen opgelost. Zo zijn er op probleemlocaties preventief leden van de beroepsbrandweer aanwezig om uit te kunnen rukken, mocht het nodig zijn. Of rukt een korps uit een buurgemeente uit om het lokale korps te versterken.

Het zijn oplossingen van tijdelijke aard, maar er moet structureel iets veranderen. Het aantal vrijwilligers moet weer op peil worden gebracht. Flyers, ludieke filmpjes en sociale media worden ingezet om nieuwe brandweermensen te werven.

De gemeente Utrechtse Heuvelrug gaat nog een stapje verder. Daar krijgt een aspirant brandweervrijwilliger zelfs voorrang op een huurwoning. Het aantal jongeren bij de lokale brandweer nam af en het aantal jongeren dat buiten de gemeente zocht naar woonruimte nam toe. Brandweervrijwilligers zijn daarom door de gemeente aangewezen als bijzondere doelgroep. Daarmee kunnen ze onder voorwaarden met urgentie voor een huurwoning in aanmerking komen.

Brandweercommandant Mark van de Neut van het korps in Leersum zit ook in zijn maag met het tekort aan vrijwilligers. "We staan er beroerd voor, elke dag hebben we nog precies genoeg mensen om uit te rukken." De komende jaren gaat een aantal brandweermensen met pensioen en nu al moet gezorgd worden voor opvolging.

"De opleiding kost zo'n 2 tot 3 jaar dus we moeten nu al aan de bak", zegt Van de Neut, zelf al 15 jaar bij de brandweer. "Toen ik begon hadden we zo'n 30 vrijwilligers en moest je geluk hebben om mee te mogen op de tweede auto. Nu hebben we geluk als we overdag met zes vrijwilligers uit kunnen rukken."

Het korps in Leersum doet van alles om mensen te werven, zo organiseren ze open dagen om bewoners kennis te laten maken met de brandweer en zijn ze actief op Facebook, Instagram en Twitter. Binnenkort gaat er ook een brief de deur uit naar alle inwoners om ze te attenderen op het tekort aan mensen.

Brandweer Nederland onderzoekt op dit moment hoe het probleem aangepakt kan worden. Daarbij leggen zij hun oor te luister in de verschillende brandweerregio's en kijken ze naar oplossingen uit het buitenland. Aan het eind van het jaar hoopt de brandweer het onderzoek afgerond te hebben.