Proef in gemeenten met betalen vaste lasten om schulden te voorkomen
De gemeenten Utrecht en Den Haag werken aan digitale systemen waarbij burgers het betalen van vaste lasten uit handen wordt genomen. Zo moet worden voorkomen dat mensen in de financiële problemen komen.
In Utrecht is de proef Het Huishoudboekje al uitgebreid naar 300 personen. In Den Haag start binnenkort de pilot Het Vaste Lasten Pakket, dat mikt op 5000 deelnemers. Staatssecretaris Tamara van Ark (VVD) is enthousiast en hoopt dat, als de proeven succesvol blijken, meer gemeenten volgen.
Moeilijk overzicht te houden
Energie, zorgverzekering, woonlasten, gemeentelijke heffingen: deze vaste lasten hebben allemaal hun eigen uiterste betaaldatum. Ook de inkomsten, zoals salaris, toeslagen, alimentatie en uitkeringen, belanden op verschillende dagen op iemands rekening. Voor veel mensen is het moeilijk om overzicht te houden.
"Wij nemen dat uit handen door de vaste lasten via het digitale huishoudboekje te betalen", zegt de Utrechtse wethouder Linda Voortman (GroenLinks). "En het geld dat mensen dan overhouden, kunnen ze besteden aan andere dingen." Via een website en een app krijgen de deelnemers een overzicht van hun financiën.
We hebben in Utrecht 14.000 tot 35.000 huishoudens met schulden. En een grote groep met lage inkomens.
Het project is niet bedoeld om zware schuldenproblematiek op te lossen, maar om die te voorkomen. Als schulden eenmaal zijn opgelost, biedt het huishoudboekje een mogelijkheid om financiële orde en rust te houden en nieuwe schulden te voorkomen.
Voortman schat in dat de potentiële doelgroep groot is. "We hebben in Utrecht 14.000 tot 35.000 huishoudens met schulden. En een grote groep met lage inkomens."
In Utrecht is er voor iedere deelnemer van het Digitaal Huishoudboekje een financiële buffer van 1200 euro. Wanneer een van de vaste lasten niet betaald kan worden, dan schiet de gemeente dit voor. Als er weer voldoende geld op de rekening van de deelnemer staat, betaalt die het weer terug.
Dit is volgens lector schulden en incasso Nadja Jungmann een belangrijk verschil met eerdere projecten om schulden te voorkomen. "Eerder kwamen instanties pas bij je aan de deur als je achterstanden had. De problemen zijn dan al serieus. Je wilt juist voorkomen dat mensen deze achterstanden hebben."
Ook de gemeente Den Haag start binnenkort met het beheren van de vaste lasten voor haar inwoners, in samenwerking met Het Vaste Lasten Pakket. In eerste instantie doen daar 150 mensen aan mee. Als dat een succes is, wil de organisatie uitbreiden naar 5000 deelnemers, en uiteindelijk naar andere gemeenten.
Het verschil met het project in Utrecht is dat het Haagse initiatief de vaste lasten probeert te verlagen voor deelnemers. Volgens Kim Jochemsen van Het Vaste Lasten Pakket is het voor bedrijven en instanties die de vaste lasten in rekening brengen, interessant als er zekerheid is over de maandelijkse betalingen. "Dan hebben zij minder incassokosten. Daarom zijn organisaties ook bereid om met ons te kijken hoe ze de vaste lasten van deelnemers omlaag kunnen krijgen."
Lector schulden en incasso Jungmann benadrukt dat de projecten in Den Haag en Utrecht geen structurele oplossingen bieden. "In Nederland is het zo: hoe lager het inkomen, uit hoe meer potjes mensen geld ontvangen. De mensen met de laagste inkomens zijn ook de kwetsbaarste mensen. En juist voor hen hebben we het heel ingewikkeld gemaakt. De gemeente Utrecht is eigenlijk een zijweg aan het creëren voor ons systeem met al die potjes en toeslagen. Het blijft een lapmiddel."
Staatssecretaris Van Ark herkent dat probleem. "Er loopt om die reden momenteel een onderzoek naar verbetering van het toeslagensysteem. Eén betaalmoment is een interessante optie, maar omdat het over een zeer groot aantal betalingen gaat, kan het best lastig blijken dat te organiseren. Iets soortgelijks aanbieden via financiële dienstverlening en apps zie ik daarom als een kansrijk alternatief."
Waar je natuurlijk voor op moet passen is dat je straks een halve stad in een huishoudboekje hebt.
Een alternatief waarbij volgens Jungmann goed gekeken moet worden wie deze hulp nu echt nodig heeft. "Als je vanaf dag één van de deelname gaat werken aan het weer zelf overnemen van de financiële administratie, dan zijn het vooral initiatieven die mensen weer verder helpen. Waar je natuurlijk voor op moet passen is dat je straks een halve stad in een huishoudboekje hebt."
