Sociaal experiment voor huisvesting van statushouders loopt uit op drama
Wat begon als een mooie droom van een idealistisch echtpaar, dreigt een regelrechte nachtmerrie te worden voor huurders die samen met hen kozen voor een woongemeenschap in Almere. Tom Saal en zijn vrouw Amal Abbass-Saal ontwikkelden vijf jaar geleden plannen voor een bewonerscorporatie, waar statushouders en andere geïnteresseerde huiseigenaren en huurders met weinig geld intensief samenleven.
Maar aan die droom komt nu abrupt een einde. Er is een hoogoplopend conflict tussen het echtpaar en de financier en die laatste trekt de stekker eruit. Huurders moeten binnen anderhalve week hun huizen hebben verlaten. De eerste bewoners wonen er sinds september. Sommige bewoners pas een maand. Zij moeten nu met spoed andere woonruimte zien te vinden.
Lagere huurprijzen
Saal en Abbass reserveerden vijf jaar geleden een stuk grond in het experimentele woongebied in de nieuwe wijk Oosterwold. Hun plan was om daar koophuizen en huurhuizen te bouwen. Ze richtten daarvoor de woningcorporatie Diamondiaal op. Doordat bewoners alles zelf doen, kan de corporatie woonruimte verhuren voor veel lagere huurprijzen dan gangbaar is.
Het is de bedoeling dat de bewoners, via de corporatie, na vijftien jaar eigenaar zijn van het terrein en de gebouwen. In ruil daarvoor moet elke bewoner vier uur per week meewerken, bijvoorbeeld door te helpen in het buurthuis en door klussen op het terrein. Mooi voor de spaarpot is dat de grond nu al flink in waarde is gestegen.
Abbass en Saal hebben geen ervaring met de verhuur van huizen. Ook hebben ze zelf geen vermogen om het project te realiseren. Daarom zochten ze een zakenpartner. De sociale ondernemer Stefan van Uffelen schoot hen te hulp met het speciaal hiervoor opgerichte investeringsbedrijf Meerwonen.
'Illegale verhuur'
In de zomer van 2018 ontstonden volgens Van Uffelen de eerste problemen. Abbass en Saal hebben toen, zegt hij, zonder overleg en zonder toestemming van Meerwonen ook uitgeprocedeerde asielzoekers en ongedocumenteerden laten kamperen op de kavel. Er ontstond een klein tentenkamp, wat leidde tot politieke ophef in Almere.
Saal en Abbass zeggen daarover dat ze toekomstige huurders in caravans op de locatie hebben laten wonen, zolang hun huis nog niet beschikbaar was. "We hebben ook ongedocumenteerden even geholpen, mensen met kinderen, omdat die anders op straat zouden moeten slapen", zegt Abbass.
Ook is er dan een huurachterstand van vijf maanden. Maar die is volgens het echtpaar goed te verklaren. Zij hebben in overleg met Van Uffelen de huurders zo snel mogelijk in de nog kale huizen laten wonen om al subsidie te kunnen krijgen. De mensen mochten er daarom eerst gratis wonen.
Meerwonen verwijt Abbass en Saal echter dat zij de woonruimte illegaal verhuren aan gezinnen in plaats van aan alleenstaanden, zoals afgesproken. De gezinnen betalen per woning en niet per kamer, waardoor de huuropbrengst lager is dan afgesproken. Diamondiaal heeft, zegt Meerwonen, mensen valse hoop gegeven door hun huurcontracten aan te bieden die Diamondiaal zich niet kan veroorloven.
Maar Saal en Abbass hebben nooit de intentie gehad uitsluitend woonruimte aan alleenstaande vluchtelingen te verhuren. Zij verwijten Van Uffelen de financiering van het project afhankelijk te hebben gemaakt van de rijkssubsidieregeling. Die is slechts bedoeld voor onzelfstandige goedkope verhuur aan statushouders.
Een in de praktijk onwerkbare regeling, vinden Saal en Abbass. "Er zijn te weinig alleenstaande statushouders om de kamers te vullen. Het zijn juist steeds meer gezinnen die moeten worden gehuisvest en die kun je niet onzelfstandig laten wonen", stelt Abbass. "Daarom hebben wij ervoor gekozen om hun ook woonruimte te geven, maar zij kunnen geen 340 euro per kamer betalen. Dat is veel te duur". Tom Saal heeft er slapeloze nachten van. "Al die mensen die hier naartoe zijn gekomen om mee te doen aan ons plan en nu op straat dreigen te belanden. Ik ben blij dat ze niet boos op ons zijn."
Shishani en Samaa betrokken op 1 oktober vorig jaar hun nog niet afgebouwde nieuwe huis. De Amsterdammers lieten hun stadse woning achter om in Almere in de woongemeenschap te gaan wonen. Samaa is mode-ontwerpster. Shishani is muzikante. Ze zou muzieklessen gaan geven in de woongemeenschap en voor andere mensen in de wijk. Bovendien zou het stel voor pleegkinderen gaan zorgen. Aantrekkelijk was dat ze op termijn ook eigenaar zouden worden van hun huis. En nu zitten ze met hun handen in het haar.
Ze zijn woedend op Van Uffelen. "Die schurk wil nu de grond meer waard is gewoon geld verdienen aan ons project. We mogen hier wel blijven wonen, maar dan moeten we in plaats van 710 euro, 2000 euro huur gaan betalen." Het echtpaar nemen ze niks kwalijk. De vrouwen hebben geen idee waar ze nu naartoe moeten. Bovendien hebben ze door in het project te stappen een flinke schuld opgebouwd.
Ook andere huurders zitten met hun handen in het haar. Bekijk hun reacties hier:
Ook voor de Syrische vluchtelingen Khalil, zijn vrouw en vier kinderen ziet de toekomst er somber uit. Hij woont sinds 1 februari in Almere. Het gezin verliet hun woning in Oss omdat Khalil daar geen werk kon krijgen.
Abbass had hem verteld over het project in Almere en de mogelijkheid om als kok aan de slag te gaan in het gemeenschapsgebouw op het terrein. Hij besloot de gok te wagen en naar Almere te verhuizen. In Oss kregen zij met voorrang een woning als statushouders. Maar dat geldt nu niet meer. Khalil is radeloos. "Ik weet niet wat ik moet doen. Het is een enorme tegenvaller", zegt hij.
Er wonen volgens Saal en Abbass zo'n negentig volwassenen en kinderen op het terrein. Maar volgens Meerwonen is het niet duidelijk of dat ook echt zo is. De gemeente Almere heeft vorige week de huurders in Oosterwold uitgenodigd om een beeld te krijgen wie er wonen. Dat is op dit moment ook voor de gemeente niet duidelijk.
Voorlopig ziet de gemeente het als een conflict tussen Diamondiaal en Meerwonen. Wel wil de gemeente voorkomen dat gezinnen met kinderen op straat komen te staan.
