Wonen boven het spoor moet stadsdrukte het hoofd bieden

Het kan een oplossing zijn voor het nijpende woningtekort waar veel steden last van hebben: bouwen boven het spoor. De vier grote steden zijn momenteel met de NS in gesprek hoe de waardevolle ruimte boven het spoor benut kan worden voor wonen, werken en leven.

Het kan natuurlijk woningen opleveren. Bovendien hoeven er vanwege het al aanwezige openbaar vervoernetwerk geen extra wegen en ov-verbindingen te worden aangelegd - wat bij nieuwe woonwijken aan de rand van steden vaak wel het geval is. Ook kan het voor meer samenhang zorgen in steden die, zoals bijvoorbeeld Utrecht, worden gesplitst door het spoor.

Het zijn verkennende gesprekken, zegt Sebastiaan de Wilde, directeur Vastgoed & Ontwikkeling bij NS, maar er zijn mogelijkheden genoeg. Bij Amsterdam Sloterdijk bijvoorbeeld zijn volgens De Wilde nog zo'n twintig voetbalvelden aan ruimte beschikbaar boven de sporen. "Duizenden mensen zouden hier kunnen wonen en werken, met openbare voorzieningen en publieke ruimte. "

Snel meer woonruimte is hard nodig, stelt Carolien Gehrels. Volgens de oud-wethouder van Amsterdam komt "het functioneren in de stad in gevaar door een tekort aan woningen voor bijvoorbeeld politieagenten en leraren".

Een vergelijkbare situatie speelt zich af in Utrecht, waar op kleine schaal al ervaring is met bouwen boven het spoor. De stad groeit de komende jaren behoorlijk en is dus hard op zoek naar nieuwe bouwmogelijkheden. Vastgoedwethouder Victor Everhardt ziet de aanbouw van woon- en werkruimte boven het spoor als een uitgelezen kans het woningtekort in de stad terug te dringen. "Alleen al boven de sporen van Utrecht Centraal is er 9 hectare aan ruimte beschikbaar."

Als het aan Everhardt ligt wordt het gebied boven het spoor een 'levendige omgeving'. "We zoeken naar een goede mix tussen wonen, werken en recreatie. Er moet 24 uur per dag iets te doen zijn."

New York

Bouwen boven het spoor gebeurt in Nederland nog niet op grote schaal. Maar internationaal kent het idee een lange geschiedenis. In New York werd het een eeuw geleden al gedaan: de sporen bij Grand Central Station zijn niet eens meer zichtbaar.

Technisch gezien vergt het wat aandacht, zegt architect Ton Venhoeven, die de passage bouwde boven het station in Alkmaar en ook ervaring heeft in Utrecht. "Je hebt te maken met trillingen, dus daar moet je goede bouwtechnieken bij gebruiken." Ook heeft de planning wat extra aandacht nodig, omdat je door de dienstregelingen van het ov niet op elk moment van de dag kunt werken.

Geluidslekken

Mensen die boven het spoor gaan wonen of werken hoeven zich volgens de architect geen zorgen te maken over het geluid van de treinen onder zich. Boven het spoor komt eerst een zware betonnen constructie. "Dat schermt al heel veel af. Er kunnen wel hier en daar een aantal geluidslekken zijn en aan de rand van het gebouw is er meer geluid", zegt Venhoeven. Een tweede glazen gevel kan daar een rol spelen. "Dan krijg je een soort tussenruimte, eigenlijk een geluidsscherm voor je gebouw."

Bekijk hieronder hoe er in New York al boven het spoor wordt gebouwd.

Naast de aandachtspunten ziet Venhoeven vooral voordelen. "In de Randstad zie je dat veel woon- en werkgelegenheid alleen maar met de auto bereikbaar is. Dus zijn er enorme kansen boven stations en het spoor. Als we die plekken goed gaan benutten, komt er allemaal nieuwe ruimte vrij."

Belangrijk is wel om te kiezen voor centrale locaties in steden, vindt zowel Venhoeven als De Wilde van de NS. "Het is belangrijk om niet lukraak boven alle sporen te bouwen. Juist door bij een station te bouwen, kun je ook bijdragen aan de bereikbaarheid van de dichtslibbende stad doordat mensen niet met de auto naar hun woning of werk hoeven", zegt De Wilde. "Ook voor huidige bewoners is het fijn: in plaats van een lawaaierig spooremplacement, krijgen ze buren, straten en pleinen. Als de grote steden nu besluiten nemen, kan over vier à vijf jaar de schop al de grond in."