AIVD waarschuwt voor toenemende invloed radicale predikers in onderwijs

De AIVD waarschuwt in zijn jaarverslag voor radicale invloeden in het onderwijs. De inlichtingendienst schrijft dat "radicaalislamitische aanjagers" een steeds nadrukkelijker rol spelen in het onderwijsaanbod voor jonge moslims. Op de langere termijn kan dat de democratische rechtsorde ondergraven, aldus de AIVD.

De dienst noemt naschoolse lessen in Arabisch en de islam als voorbeelden, "op het eerste oog laagdrempelig en onschuldig". "Wij zijn echter van mening dat kinderen en jongvolwassenen door deze invulling van het onderwijs vervreemden van de samenleving en mogelijk belemmerd worden in hun deelname aan de maatschappij. Dit wordt veroorzaakt door de onverdraagzame en antidemocratische denkbeelden van de initiatiefnemers."

De AIVD zegt dat er "een nieuwe generatie welbespraakte predikers" is opgeleid. Een deel van deze groep staat niet per se afwijzend tegenover het (gewelddadige) jihadistisch gedachtegoed.

Terroristisch geweld

Nederland beleefde vorig jaar een toename van het aantal incidenten met een terroristische of jihadistische achtergrond. Zo kreeg ons land voor het eerst sinds de moord op Theo van Gogh in 2004 te maken met terroristisch geweld.

In de jaren voor 2018 waren er vooral terroristische incidenten in de landen om ons heen, maar dat is veranderd. In mei stak een Syrische man in Den Haag drie mensen neer en in augustus vond op station Amsterdam Centraal een steekpartij plaats waarbij een Afghaan twee Amerikaanse toeristen ernstig verwondde.

In september werd een netwerk van zeven jihadisten opgerold. Zij waren van plan een aanslag te plegen op een evenement om zoveel mogelijk slachtoffers te maken. In totaal zouden in Nederland circa 500 jihadisten actief zijn, plus enkele duizenden sympathisanten.

Spionage

De AIVD maakt zich ook zorgen over digitale spionage. Onder meer China, Iran en Rusland hebben het op Nederland gemunt. Daarbij richten zij zich niet alleen op politiek gevoelige informatie, bijvoorbeeld over het MH17-onderzoek of over de NAVO, maar ook op informatie van Nederlandse bedrijven, om hun eigen bedrijven vooruit te helpen. Volgens de AIVD zijn Nederlandse bedrijven onvoldoende voorbereid op dat soort aanvallen en dat "vormt een risico voor de economische veiligheid van ons land".

Infrastructuur

Hacks op belangrijke voorzieningen zoals drinkwater en elektriciteit zijn ook een risico, al ziet de AIVD vooralsnog geen landen die dat soort aanvallen daadwerkelijk in Nederland proberen uit te voeren. Wel proberen sommige landen in de systemen te komen. Ook is er een risico als bijvoorbeeld de energievoorziening in een buurland wordt gesaboteerd, omdat dat ook gevolgen voor Nederland kan hebben.

De AIVD neemt in het jaarverslag ook stelling tegen het contracteren van Chinese bedrijven voor de ICT-infrastructuur: "De AIVD vindt het onwenselijk dat Nederland voor de uitwisseling van gevoelige informatie of voor vitale processen afhankelijk is van de hard- en software van bedrijven uit landen waarvan is vastgesteld dat ze een offensief cyberprogramma tegen Nederlandse belangen voeren".

WIV

De AIVD schrijft dat de nieuwe inlichtingenwet, die vorig jaar inging, zijn werk "blijvend" heeft veranderd. Nieuwe waarborgen zorgen ervoor dat de dienst beter moet nadenken over de gevolgen voor de privacy van burgers. Eerder oordeelden toezichthouders dat dat nog niet goed genoeg gebeurde. De AIVD belooft beterschap en zegt daar dit jaar aan te willen werken. Overigens heeft de dienst in 2018 nog geen gebruik kunnen maken van de techniek voor onderzoeksgerichte interceptie omdat de technische voorbereidingen langer duurden dan verwacht.