Klein hersendeel lijkt reden voor succes elektroshocks bij diepe depressie

Bij zwaar depressieve patiënten die behandeld worden met elektroshocks, groeit een klein onderdeeltje van de hersenen aan: de gyrus dentatus. Naarmate het groeit, nemen de depressieve klachten van de patiënten af. Daarmee lijkt mogelijk een verklaring gevonden waarom diep depressieve patiënten baat hebben bij elektroshocktherapie.

Onderzoekers van de UMC's in Utrecht en Groningen publiceren hun bevindingen vandaag in het vooraanstaande vakblad Molecular Psychiatry.

Uit eerdere studies lijkt er bewijs te zijn dat elektroshocktherapie een effectievere behandelmethode is in vergelijking met alleen medicatie. Desondanks kunnen elektroshocks bijwerkingen hebben, zoals geheugenverlies. Onder wetenschappers bestaat er ook een lange debatgeschiedenis of er ook effecten zoals een veranderde informatieverwerking en beschadigd hersenweefsel kunnen optreden. Eveneens is het niet verzekerd dat de behandeling voor elke persoon werkt. Daarom is de therapie doorgaans enkel aan mensen met een diepe depressie voorbehouden.

Super-MRI

De wetenschappers hebben 23 patiënten en acht controlepersonen in hun onderzoek betrokken. De patiënten kregen ieder in vijf weken in totaal tien keer elektroshocks toegediend. Voorafgaand aan de serie elektroshocks en na afloop ervan werd er een MRI-scan gemaakt van de gyrus dentatus.

Daarvoor werd een heel krachtige MRI-scan gebruikt die veel scherpere afbeeldingen maakt dan de mindere krachtige scanners die bij eerdere onderzoeken op dit gebied werden gebruikt. Daardoor konden de onderzoekers de gyrus dentatus veel beter in kaart brengen. Met behulp van software werden vertekeningen in de uitkomsten door verschillen in de beeldvorming zo veel mogelijk uitgesloten.

Bij de patiënten bleek de gyrus dentatus significant groter te worden na toediening van de elektroshocks. Bij de controlegroep was dit niet het geval. De onderzoekers vermoeden dat er in dit hersendeel nog nieuwe zenuwcellen aangemaakt worden (neurogenesis), hoewel ze dit nog onvoldoende hard konden maken. Andere delen van de hersenen nemen niet in omvang toe.

Herhaling nodig

De studie biedt nog geen zekerheid of de onderzoekers het mechanisme te pakken hebben dat zorgt voor de effectiviteit van elektroshocks bij een relatief kleine groep diep depressieve patiënten. Daarvoor, zeggen ze ook zelf, is de onderzoeksgroep te klein. Het valt daardoor niet uit te sluiten dat toeval een rol speelt.

Bovendien zou theoretisch gezien een andere, nog onbekende factor een rol kunnen spelen. De wetenschappers pleiten ervoor dat hun onderzoek grootschaliger wordt overgedaan om de resultaten ervan te bevestigen.

Toch vormen de onderzoeksresultaten wel een stevige aanwijzing dat de elektroshocktherapie zorgt voor groei van de gyrus dentatus. Die daardoor mogelijk meer nieuwe zenuwcellen aanmaakt. En dat beïnvloedt, naar de ervaring van de patiënten zelf, ernstige depressies in gunstige zin.