De battle van het Kremlin: Poetin vs rappers

• Iris de Graaf

  redacteur Buitenland

"Poetin en Navalny; één pot nat en allebei gewoon k*t. Ultrarechts of links-radicaal; één pot nat en allebei gewoon k*t!" De lyrics van de Russische rapgroep El Mashe galmen door de speakers in hun studio in Jekaterinenburg. Het zijn precies dit soort teksten waar de Russische regering een hekel aan heeft.

De afgelopen maanden probeert de regering grip te krijgen op dit soort underground rap. Optredens van populaire rappers werden opeens afgelast. Na de arrestatie van de populaire rapper Husky ging het helemaal los in Rusland - social media ontplofte door boze jongeren.

Na deze storm van reacties leek Poetin een nieuwe tactiek toe te passen. Hij gaf in december toe dat de arrestatie van Husky niet slim was en dat hij wil samenwerken met rappers.

Maar niet veel later benadrukte hij dat het Kremlin dan vooral een leidende rol moet gaan spelen in de rapscene. "Als we ze niet kunnen stoppen, moeten we ze controleren", aldus Poetin.

Dit viel opnieuw helemaal verkeerd. Vooral op social media en bij rappers zelf. Het illustreert het enorme 'gat' tussen de Russische regering en jongeren. De regering die gewend is aan het uitoefenen van controle op bijvoorbeeld televisie, en de jonge generatie die opgroeit met smartphones en YouTube - en daarmee met een relatieve vrijheid van meningsuiting.

Correspondent David Jan Godfroid ging langs bij kritische rapgroep El Mashe. Zij staan absoluut niet te trappelen om te gaan samenwerken met Poetin:

De geschiedenis herhaalt zich

Poetin had niet gedacht dat de Russische jeugdcultuur een probleem voor hem zou worden. Hij was zo overtuigd van zijn populariteit, dat hij niet dacht ooit de maatregelen van zijn Sovjet-voorgangers nodig te hebben: het controleren en bestrijden van underground muziek.

Het is namelijk niet de eerste keer dat de Russische overheid wel inziet hoe groot een populaire underground scene is, maar niet weet hoe ze er mee om moet gaan.

In de jaren '30 en '40 bijvoorbeeld, werd de beroemde componist Sjostakovitsj door Stalin veroordeeld en vervolgd. Stalin wilde dat componisten optimistische muziek schreven om hem en Rusland de hemel in te prijzen. Toen Sjostakovitsjdat dat niet deed, werd hij tot vijand van het volk verklaard en werd zijn muziek verbannen.

En in de jaren '80 werd vooral rockmuziek geassocieerd met een protestbeweging. "Toen probeerden ze die jongens met hun lange haar en leren jassen te verjagen door ze te bestempelen als drugsverslaafden", zegt Aleksej van El Mashe. "Nu proberen ze ons rappers te bestrijden. Voor mij is het niet meer dan een herhaling van de geschiedenis."

Het vrije woord als grootste gevaar

Maar Poetin is niet meer zo populair. De rappers én de Russische jeugd spreken zich steeds vaker tegen hem uit, en dat gebeurt vooral online. "Het Kremlin beseft dat jongeren niet meer beïnvloedbaar zijn door traditionele media. Daarom is er een bewuste crackdown van communicatie tussen jongeren gaande, die zich vooral online afspeelt, maar ook in de rapscene", vertelt Godfroid.

Cultuurcriticus Andrej Arkhangelskij schrijft in 'Raam op Rusland' dat de regering nu, net als vroeger in de Sovjet-Unie, een grote fout maakt door te proberen populaire muzikale subculturen te bestrijden. "De overheid ziet opnieuw het vrije woord als grootste gevaar. Maar hoe kun je de strijd aangaan met de wens van jongeren om naar eigentijdse muziek te luisteren?"

"Poetin probeert nu vooral erger te voorkomen, door die rapscene in te kapselen en te willen samenwerken", zegt Godfroid. "Maar het grote verschil met vroeger is dat zo lang het internet vrij functioneert, er allerlei kanalen zijn die de staat niet kan controleren, hoe hard Poetin het ook probeert."