Schadelijke bootverf lekt in het water, verbeteringen 'gaan niet snel genoeg'
Er zit te veel koper en zink in de Nederlandse wateren. De zware metalen zijn slecht voor het milieu en dus probeert de overheid het gebruik ervan zo veel mogelijk terug te dringen.
Niet alleen in de landbouw, waar ze vaak aan veevoer worden toegevoegd, maar ook in de pleziervaart. Wie zijn boot of jacht vrij wil houden van algen en schelpjes, smeert de buitenkant vaak in met een speciaal beschermend laagje: antifouling.
"Heel veel mensen gebruiken een antifouling verf", zegt Joke Wezenbeek. Zij houdt zich bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) bezig met de milieuvriendelijkheid van antifouling, en mogelijke alternatieven. "Dat is dan vaak een koper- of zinkhoudende verf. De verf die dan op je boot zit, zit na een jaar in het water."
En die metalen, die werken als biociden, zijn niet echt milieuvriendelijk, aldus Wezenbeek: "Die verf werkt tegen aangroei en algen, doordat ze giftig zijn voor die planten of algen, maar dus ook voor andere planten en dieren die in het water leven."
Er zijn normen in Nederland voor de hoeveelheid koper en zink in het oppervlaktewater. "Die worden echt nog op behoorlijk grote schaal overschreden."
Biociden weken los
De grootste aanbieder van antifouling in Nederland is International, een merk van chemieconcern AkzoNobel. Het bedrijf verkoopt een verf zonder biociden, en twee soorten coatings met: eentje waarbij de biociden er langzaam afslijten, en een harde coating waar de biocide langzaam uit lekt.
"Een harde antifouling werkt op het moment dat die verflaag in aanraking komt met water", legt Sissy Traa-de Groot, accountmanager bij AkzoNobel, uit. "Dan wordt die verflaag opgeweekt en zo komen de biociden vrij aan het oppervlak. Die biociden zijn dan in het milieu verdwenen, en hebben er dan voor gezorgd dat de booteigenaar geen aangroei heeft gehad gedurende het vaarseizoen."
Niet goed voor het milieu dus, maar er zijn ook verbeteringen, aldus Traa-de Groot. "De wetgeving verandert continu. Een aantal jaar geleden mochten we veel meer koperhoudende producten gebruiken. We zijn nu al behoorlijk teruggegaan in de hoeveelheid biociden. En daarnaast werken we achter de schermen ook druk aan de ontwikkeling van hele nieuwe type verfsystemen."
Ook Wezenbeek ziet dat er vooruitgang wordt geboekt. Maar niet snel genoeg. Dat ligt ook aan de booteigenaren, denkt Traa-de Groot. "Booteigenaren moeten daar wel aan wennen. Veel mensen zijn toch op zoek naar het beste middel met de meest aangroeiwerende stoffen."
Haartjes en geluidsgolven
Alternatieven zonder biociden zijn er inmiddels steeds meer, blijkt ook afgelopen weekend tijdens de HISWA-beurs in Amsterdam. Zo is er een bedrijf dat een apparaat aanbiedt dat geluidsgolven door je boot stuurt. Niet te horen voor mensen en dieren, maar algen en schelpjes blijven niet aan je boot hangen.
Een andere oplossing is een soort fluweelachtige zwarte folie, met een heleboel kleine haartjes. Die stekeltjes voorkomen dat de aangroei bij de romp zelf kan komen en mosselen zich kunnen hechten.
Onafhankelijke test
Dat booteigenaren toch niet massaal overstappen naar milieuvriendelijke opties, heeft twee redenen, volgens Wezenbeek. "Je moet een behoorlijke investering doen als je wil overstappen naar een ander systeem. Ook al verdien je het vaak terug op de lange termijn, omdat het langer meegaat."
Een andere drempel is dat veel mensen er niet van overtuigd zijn dat de alternatieven, zoals een folie of geluidsgolven, even goed werken als biociden met koper of zink.
Wezenbeek: "Dat probleem heeft de overheid nu ook erkend. Daarom wordt daar nu een onafhankelijke test ontworpen, om onafhankelijk aan te tonen dat alternatieven werken. Dat is heel belangrijk om mensen te overtuigen dat ze een goede investering doen."