In deze fabriek lopen ze voorop om vergrijzing in Duitsland tegen te gaan

• Kees van Dam

  verslaggever

In heel Europa vergrijst de bevolking. Maar nergens gaat het zo snel als in Duitsland. Onze oosterburen komen straks honderdduizenden arbeidskrachten tekort. Om de Duitse motor draaiende te houden, zullen ook oudere medewerkers zo lang mogelijk moeten meedraaien. En om dat voor elkaar te krijgen, nemen sommige bedrijven futuristische maatregelen. Correspondent Kees van Dam ging langs bij een autofabriek.

Het is een beetje overdreven misschien om de fabriek van Porsche net buiten Leipzig een vesting te noemen. Maar je komt hier niet binnen zonder paspoort, het noteren van gegevens van je laptop en het ondertekenen van een contract over het gebruik van je mobieltje.

Maar eenmaal binnen: een en al gastvrijheid, nadat we onze bescheiden lease-auto hebben geparkeerd tussen een stuk of tien sportmodellen van het huismerk in de meest uiteenlopende kleuren. Geschatte nieuwwaarde zo bij elkaar een slordige miljoen euro.

"In 2000 is het besluit genomen hier te beginnen", vertelt Porsche-woordvoerder Christian Weiss in de lobby waar hij ons verwelkomt. "Sinds 2002 produceren we hier diverse modellen. Er werken bij ons 5000 mensen en we leveren dagelijks 600 auto's af."

Leipzig

De komst van Porsche, kort daarna die van BMW en de bouw van een nieuw stadion voor het WK voetbal in 2006 gaven het verarmde Leipzig een economische en maatschappelijke impuls waar ze in een groot deel van de rest van het oosten van Duitsland jaloers op zijn. Nu loopt Porsche hier voorop op een andere manier: het aanpakken van de gevolgen van de vergrijzing.

Weiss: "We realiseren ons dat door de vergrijzing tekorten aan arbeidskrachten kunnen ontstaan. Door de inzet van technologie proberen ziekte-uitval te voorkomen, oog te hebben voor de gezondheid van onze werknemers en de problemen als het ware vóór te zijn. Het productieproces is zoveel mogelijk ergonomisch verantwoord."

Ergonoom Alissa Frey leidt ons met zichtbaar plezier rond over de werkvloer, waar af en toe onbemande karretjes met onderdelen voorbij zoeven. Ze wijst naar links en we zien een kaal frame van een sportmodel uit het plafond zakken richting lopende band. Kijken we rechts, dan zien we een SUV die langzaam maar zeker kantelt en die zich met de onderkant voor een groepje monteurs parkeert. Het maakt al met al een indrukwekkende futuristische indruk.

"We ondersteunen onze collega's met allerlei ergonomische hulpmiddelen. Niemand werkt hier nog met zijn handen boven het hoofd, zonder ondersteuning", legt Frey uit. Ze leidt ons langs twee voorbeelden, die ze sinds kort in Leipzig gebruiken. Een monteur zit op een speciaal ontworpen stoel, die hem gladjes achterstevoren op de plek van de achterbank manoeuvreert, zodat hij heel makkelijk elektrische bedrading kan aanbrengen.

Vijftig meter verderop heeft monteur Daniel Abert een zogenoemd exoskelet aangetrokken. Het is een soort rugzakje met beugels op de bovenarmen. Een ingenieus systeem ondersteunt de armen waardoor boven je hoofd werken veel lichter wordt. Heel fijn, vertelt de monteur, bij het aanbrengen van bodemplaten onder een auto.

"Het is super ontlastend en niet zo vermoeiend meer. Je hoeft niet allerlei zware apparaten op te tillen", zegt hij terwijl een bodemplaat vastschroeft. "Het enige nadeel vind ik dat je het van dat skelet wel sneller warm krijgt. Zweten!"

Bij deze autobouwer en ook elders in het bedrijfsleven weten ze, dat de vergrijzing eraan komt. De Duitse babyboomers gaan vanaf 2020 met pensioen en het geboortecijfer in Duitsland is al decennialang erg laag. Het land, nota bene de belangrijkste economie van Europa, vreest een tekort aan vakmensen zoals ingenieurs, verpleegkundigen en loodgieters. De tekorten lopen zodanig op, dat de regering vreest dat de economie vastloopt als er geen verregaande maatregelen worden genomen.

Vandaar dat Berlijn eind vorig jaar met een baanbrekende nieuwe wet kwam, die de regels voor immigratie versoepelt. Zo is er geen voorrang meer voor arbeidsmigranten van binnen Europa op werkzoekenden van buiten de Europese Unie. En nieuwe arbeidsmigranten hebben het recht om zes maanden in Duitsland te blijven om een baan te zoeken, op voorwaarde dat ze in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien. Zelfs afgewezen asielzoekers maken kans op een verblijfsvergunning, mits ze ten minste een jaar lang 32 uur per week hebben gewerkt en de Duitse taal beheersen.

"Het is de hoogste tijd dat dit soort maatregelen worden genomen", is de overtuiging van demograaf Alexander Kubis. "De situatie in Duitsland is nu al dramatisch. We hebben te maken met een sterke vergrijzing, die bovendien ongekend snel toeneemt. We hebben net een onderzoek afgerond en dat zegt dat we tot 2060 per jaar 260.000 migranten nodig hebben om de gevolgen van de vergrijzing op te vangen."

De demograaf pleit verder voor maatregelen als het snel verhogen van de pensioengerechtigde leeftijd en het stimuleren van de participatie van vrouwen op de arbeidsmarkt, die in Duitsland achterblijft.

Terug naar Porsche in Leipzig, waar ze een steentje bijdragen door het productieproces steeds verder te moderniseren. Ergonoom Frey: "Daardoor zijn onze mensen hier langer inzetbaar en kunnen ze tot hogere leeftijd blijven werken. Dat is onze bedoeling. We hebben hier een jonge ploeg, maar ook die wordt eens ouder."

Bekijk hier de reportage van correspondent Kees van Dam: