Shell voor de rechter voor betrokkenheid dood Nigerianen

In Den Haag begint vandaag de rechtszaak die vier Nigeriaanse weduwen hebben aangespannen tegen Shell. Ze beschuldigen de oliemaatschappij van medeverantwoordelijkheid voor de executies van hun echtgenoten door het militaire regime in Nigeria, in 1995.

Shell zou de Nigeriaanse overheid toentertijd meermalen gevraagd hebben om op te treden tegen activisten in het zuiden van Nigeria die protesteerden tegen de vervuilende oliewinning in Ogoniland. Ook toen duidelijk werd dat het leger de mensenrechten schond, deed Shell niets om dat te voorkomen, stelt Amnesty International die de weduwen bijstaat.

Uiteindelijk werden negen activisten, de zogenoemde 'Ogoni nine', door een militaire rechtbank ter dood veroordeeld. Een van hen was de bekende Nigeriaanse schrijver Ken Saro-Wiwa. Shell heeft de beschuldigingen altijd ontkend.

Geweld

Het Ogoni-volk protesteerde begin jaren 90 tegen de oliewinning in hun deel van de Niger-delta in het zuiden van Nigeria. Onder leiding van Ken Saro-Wiwa eisten ze dat Shell de ernstige vervuiling in hun gebied zou aanpakken. Ook wilden ze een groter deel van de olieopbrengsten.

Het Nigeriaanse leger trad hard op tegen de protesten. Daarbij vielen volgens mensenrechtenorganisaties vele honderden doden. In januari 1993 besloot Shell de oliewinning in Ogoniland te stoppen, omdat het te gevaarlijk werd voor het eigen personeel. Het bedrijf had nog wel een oliepijplijn lopen dwars door Ogoniland.

Excuses

Esther Kiobel zal vandaag voor het eerst voor de rechter getuigen over de dood van haar man, Barinem Kiobel. Zij strijdt al 23 jaar voor eerherstel. Eerder spande ze een zaak aan in de Verenigde Staten, maar die mislukte omdat het Amerikaanse Hooggerechtshof zich niet bevoegd achtte.

De advocaat van de vier vrouwen denkt dat ze bij de Nederlandse rechter wel grote kans maken, omdat de Brits-Nederlandse oliemaatschappij haar hoofdkantoor in Nederland heeft. De vrouwen eisen excuses en een schadevergoeding.

'Geen schuld'

Tien jaar geleden kreeg de familie van Ken Saro-Wiwa een schadevergoeding van 15,5 miljoen dollar van Shell, maar het bedrijf bekende nadrukkelijk geen schuld. Het ging om een 'humanitair gebaar', zo stelde Shell, om de nabestaanden te compenseren voor hun verlies en de juridische kosten.

Volgens een woordvoerder in Nigeria heeft Shell niet samengespannen met de autoriteiten om verzet te onderdrukken en heeft de oliemaatschappij ook op geen enkele wijze gewelddadigheden aangemoedigd of een rol gespeeld in de arrestatie of de veroordeling van de negen Ogoni-mannen.

Shell zou tevergeefs een oproep hebben gedaan aan de Nigeriaanse president om de veroordeelden clementie te verlenen. "Tot onze diepe spijt werd hieraan geen gehoor gegeven."

Nigeria is een van de meest lucratieve olieleveranciers voor Shell, maar ook een hoofdpijndossier. Zo betaalde de oliemaatschappij in 2015 een schadevergoeding van 70 miljoen euro aan de inwoners van een Nigeriaans vissersdorp, als compensatie voor de vervuiling van hun leefgebied. In Italië loopt een rechtszaak tegen Shell wegens corruptie.