'Wachttijden asielaanvraag opgelopen tot bijna anderhalf jaar'
Vluchtelingenwerk Nederland luidt de noodklok over de wachttijd voor asielaanvragen. Als iemand nu een aanvraag indient, wordt die gemiddeld over een jaar en vier maanden in behandeling genomen, zegt de organisatie op basis van een prognose.
De prognose is gebaseerd op informatie uit het veld en cijfers van onder meer Eurostat. Uit die cijfers blijkt dat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) in het derde kwartaal 2345 beslissingen nam in asielprocedures; het laagste aantal in zeker tien jaar. Tegelijk steeg het aantal mensen dat wachtte op een beslissing naar bijna 16.000, het hoogste aantal sinds 2010.
Drie maanden geleden kwam Vluchtelingenwerk al met een soortgelijke waarschuwing. Toen lag de gemiddelde wachttijd op de start van de asielprocedure volgens Vluchtelingenwerk nog onder een jaar. Eigenlijk zou de procedure na ongeveer zes dagen moeten starten.
De vertraging is volgens Vluchtelingenwerk het gevolg van slechte planning, bezuinigingen op de IND en te laat ingrijpen door staatssecretaris Harbers van Justitie en Veiligheid. "Dit is een scenario dat we ons tot voor kort niet konden voorstellen", zegt adjunct-directeur Jasper Kuipers. "Het kabinet moet de oplopende vertraging van de asielprocedure zo snel mogelijk een halt toeroepen. Daarvoor is geen tijd te verliezen."
Ministerie: onjuiste weergave
Het ministerie van Justitie en Veiligheid zegt in reactie op de cijfers van Vluchtelingenwerk dat de IND hard werkt aan het terugdringen van de doorlooptijden. Dat is de periode tussen de aanmelding van een asielzoeker en het eerste besluit van de IND over een asielverzoek. "Het merendeel van de zaken wordt binnen een redelijke termijn door de IND afgedaan", schrijft het ministerie.
De wettelijke beslistermijn in de algemene asielprocedure is maximaal 6 maanden. In de verlengde procedure is dat 18 maanden. "Een aanvrager hoeft niet altijd de hele beslistermijn af te wachten. Daar waar kan, beslist de IND sneller", aldus een woordvoerder.
Het ministerie zegt verder dat er vorig jaar 200 extra fulltime functies zijn bij gekomen om de doorlooptijd terug te dringen. Ook dit jaar worden meer mensen aangenomen met dat doel. Het ministerie verwacht de capaciteit bij de IND uit te breiden met nog eens 150 voltijdbanen en is de dienst in gesprek met Vluchtelingenwerk over "nadere maatregelen" om de doorlooptijden te verkorten.
Vluchtelingenwerk heeft volgens het ministerie geen rekening gehouden met deze maatregelen in de wachttijdprognose: "Hiermee wordt een onjuiste weergave van de situatie geschetst".
'Taalles vanaf dag 490'
Toch twijfelt Vluchtelingenwerk of Harbers de urgentie voelt om de vertraging terug te dringen. "Eerder leek hij mede doordat hij andere rekenmethodes hanteert het probleem te nuanceren. Dat roept de vraag op of hij voldoende zicht heeft op de dagelijkse praktijk bij de overheidsdiensten waar hij verantwoordelijk voor is", zegt adjunct-directeur Kuipers.
Vluchtelingwerk voorziet daarom dat de wachttijden blijven doorgroeien. De organisatie is bang dat gemeenten uiteindelijk zullen opdraaien voor de kosten van inburgering van asielzoekers door de vertraging, omdat zij daar vanaf 2020 verantwoordelijk voor zijn.
De lange wachttijden leiden er volgens de organisatie ook toe dat asielzoekers met medische problemen pas laat worden doorverwezen naar een specialist, omdat dat pas kan als hun procedure is begonnen. Ook zou het lang duren voor er met taalles wordt begonnen. "Van de in het regeerakkoord vastgelegde 'taalles vanaf dag 1' is in de praktijk weinig meer terug te zien. Wie nu asiel aanvraagt kan eerder rekenen op taalles vanaf dag 490."
