Lagerhuis-voorzitter nu zelf beroemdheid, zelfs zijn kat heet Order

• Jacqueline Eckmann

  redacteur Buitenland

Het ging er in het Lagerhuis altijd al feller aan toe dan in onze Tweede Kamer, maar in de huidige brexit-crisis is de verbale strijd tussen de politici in het Britse parlement heviger dan ooit. Het is aan voorzitter John Bercow om vanuit zijn grote groene troon de orde te bewaren. Ook gisteren, toen het Lagerhuis het brexit-akkoord van premier May met de EU wegstemde, gingen beelden van hem weer de wereld over.

Bercow is inmiddels een beroemdheid door zijn manier van optreden:

De speaker, zoals de voorzitter wordt genoemd, is de belangrijkste persoon van het Britse parlement. Het is een parlementslid en wordt gekozen door zijn of haar collega's. De voorzitter moet neutraal zijn en dus afstand doen van de eigen partij. Er was tot nu toe één vrouwelijke speaker: Betty Boothroyd, tussen 1992 en 2000.

De voorzitter is een machtig persoon. Allereerst heeft hij een grote invloed op de agenda. Zo bepaalt hij over welke wetten er wordt gestemd. Verder leidt hij alle debatten in het Lagerhuis. Parlementsleden moeten hem eerst om spreektijd vragen, catching the Speaker's eye, voordat ze staand hun zegje mogen doen. Als een vergadering uit de hand loopt, kan hij deze schorsen. Parlementsleden die regels overtreden, mag hij bestraffen.

John Bercow

De huidige speaker John Bercow is 56 en al sinds juni 2009 de voorzitter van het Britse Lagerhuis. Hij is getrouwd, heeft drie kinderen en een kat - Order. In zijn jeugd was hij een verdienstelijk tennisspeler en schopte het zelfs tot landskampioen. Vanwege astma zou hij uiteindelijk geen profcarrière hebben nagestreefd.

Politiek was hij al vroeg actief. Bercow was voorzitter van de studentenvereniging van de Conservatieve Partij en werd in 1997 parlementslid.

Nu zit hij al bijna tien jaar het Lagerhuis voor. Maar veel Conservatieve parlementsleden is hij een doorn in het oog. In hun ogen is hij te links en te modieus. Zo nam hij afstand van het traditionele voorzitterskostuum en hoefden de griffiers in het Lagerhuis van hem geen pruiken meer te dragen. Omdat het paardenhaar te veel jeukt.

Omstreden

Maar wat Bercow meer in de problemen bracht, waren allereerst de klachten over zijn gedrag. Voormalige stafmedewerkers beschuldigen Bercow van kleineren en intimidatie van ondergeschikten. Zijn voormalig secretaris nam na een jaar voor hem te hebben gewerkt overspannen ontslag. Ze werd gediagnosticeerd met posttraumatische stress. Bercow spreekt de beschuldigingen tegen.

Ook zou de speaker te veel zijn persoonlijke mening geven. In 2017 bijvoorbeeld, voorafgaand aan het bezoek van de Amerikaanse president Trump, sprak Bercow zijn afkeer uit over Trumps "racisme" en "seksisme". Hij was daarom tegen de geplande toespraak van Trump voor het Britse parlement. Tot ontzetting van een aantal Conservatieve parlementsleden, omdat de voorzitter van het Lagerhuis immers neutraal hoort te zijn.

Remainer

Als speaker gaf hij eerder aan studenten toe een remainer te zijn; een tegenstander van een vertrek uit de Europese Unie. Brexit-gezinde Conservatieven vinden dat onacceptabel. Zij zien dat hij in het Lagerhuis te veel zijn persoonlijke stempel op het verloop van het brexit-debat drukt. Ook zou hij voorstellen van zijn adviseurs in de wind slaan. De woede onder zijn tegenstanders is volgens de Britse parlementaire pers inmiddels zo groot, dat die Bercow willen afzetten.

Maar tijdens de huidige crisis kan het Britse Lagerhuis een voorzitterswissel er niet bij hebben. Bercow zelf liet weten zich niets aan te trekken van de kritiek. "Na negen-en-een-half jaar weet ik inmiddels wat de regels en procedures zijn in het Lagerhuis", zei hij een week geleden nog in het parlement.

John Bercow is dus van plan nog even te blijven. Misschien wel tot de brexit-storm voorbij is. Om de orde te behouden.