Cadeaus, declaraties, bijbanen: 'Kamerleden van buitenaf controleren'

Er moet een aparte toezichthouder komen die in de gaten houdt of Kamerleden zich integer gedragen, zegt de Europese integriteitswaakhond Greco. Het instituut heeft Nederland er al vaker op gewezen dat er een externe waakhond moet komen, maar tot nu toe wil Nederland daar niet aan.

Greco, onderdeel van de Raad van Europa, zegt dat Nederland over het algemeen goed presteert, maar dat "ook het beste meisje van de klas gewoon haar huiswerk moet doen". Andere landen, zoals Finland en Groot-Brittannië, hebben al wel een toezichthouder op integriteit van politici aangesteld.

Die kijkt bijvoorbeeld of parlementsleden geen ongeoorloofde cadeaus aannemen, geen valse declaraties indienen of bijbaantjes hebben die in strijd zijn met hun politieke werk.

In Nederland is het nu zo dat fracties zelf controleren of hun leden zich aan de integriteitsregels houden. "Waardoor in sommige fracties heel streng wordt opgetreden, in sommigen juist weer veel minder", zegt Jan Kleijssen van de Raad van Europa.

Appartement

Greco was eerder kritisch over oud-D66-leider Pechtold, omdat hij een appartement dat hij cadeau had gekregen niet had opgegeven in het geschenkenregister van de Tweede Kamer. In de Eerste Kamer kwam VVD-Kamerlid Duthler in opspraak, omdat ze stemde over een wetsvoorstel waarin adviezen van haar eigen bedrijf waren opgenomen.

Een externe toezichthouder kan volgens Kleijssen Kamerleden beschermen tegen onterechte kritiek, transparantie garanderen en daardoor het vertrouwen van de burger in de politiek herstellen.

Voorzitter Broekers-Knol van de Eerste Kamer loopt niet meteen warm voor een toezichthouder, maar houdt het ook niet tegen. "Als het moet: oké, maar ik denk dat het niet praktisch is. Nu stappen Kamerleden bij mij binnen en vragen ze als ze twijfelen of ze iets wel of niet kunnen doen. Dat werkt goed."

"Bovendien", zegt ze, "Leden moeten die toezichthouder bellen, mailen, of er langsgaan. Dan wordt het een enorm ding. En dan is het risico dat mensen het vergeten. Terwijl ik allerlei mensen al langs heb gehad. Vorige week nog."

Morgen komt Greco op bezoek in de Eerste Kamer om te spreken over de aanbevelingen.

Een woordvoerder van de Tweede Kamer laat weten dat het dagelijks bestuur, het presidium, begin volgend jaar bekendmaakt of er een externe toezichthouder wordt aangesteld.