Zorgen op klimaattop over stijging zeespiegel: Zeeland wil praten

• Heleen Ekker en Henrik-Willem Hofs

  redactie Binnenland

"Kunnen we hier nog wel blijven wonen?", die vraag hebben inwoners van Zeeland rond de klimaattop in Polen. Nieuwe inzichten over een mogelijke versnelling van de zeespiegelstijging door klimaatverandering zijn voor hen reden tot zorgen.

Wetenschappers wijzen er bij de top in Polen opnieuw op dat de tijd dringt voor de internationale aanpak van klimaatverandering. Ze signaleren dat er een risico bestaat op steeds snellere zeespiegelstijging in de toekomst, als de wereld er niet in slaagt om de uitstoot van broeikasgassen snel terug te dringen.

Voor de Zeeuwse wethouder Cees van den Bos van Schouwen-Duiveland zijn de nieuwe inzichten reden om te pleiten voor een discussie over de Oosterscheldekering. "Je hoort steeds meer de vraag: gaat die zeespiegelstijging 1 meter worden, gaat hij 2 meter worden, gaat dat misschien zelfs wel meer dan 10 meter worden en kunnen we hier dan nog wel blijven wonen?"

Voor de toekomst van Nederland is de uitkomst van de top in Polen dan ook van levensbelang, zegt minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat, die bij de top in Katowice aanwezig is. De top ging op vorige week maandag van start en eindigt komende vrijdag.

Oosterscheldekering

Schouwen-Duiveland signaleert dat de Oosterscheldekering maar een bepaalde mate van zeespiegelstijging aan kan. De kering werd gebouwd in 1986, toen er nog lang niet zoveel ongerustheid was over de stijging van de zeespiegel.

"Ja, dat is iets waar wij ons als gemeente Schouwen-Duiveland zorgen over maken. Hij is gebouwd voor 200 jaar, uitgaande van een bepaalde zeespiegelstijging, maar dat gaat sneller dan verwacht. En dat betekent wat voor het 'sluitingsregime' van deze kering en voor de veiligheid van ons eiland", zegt wethouder Van den Bos.

In de meer dan dertig jaar dat de Oosterscheldekering bestaat, is hij ongeveer 35 keer dichtgegaan, dus ongeveer één keer per jaar. "Straks als we bijvoorbeeld een meter zeespiegelstijging hebben, dan moet hij 100 keer per jaar dicht." Dat zal grote gevolgen hebben voor de visserij, de recreatie en de natuur, zegt de wethouder.

Toekomst hangt ervan af

Volgens minister Van Nieuwenhuizen is de top van enorm belang voor Nederland. "Ja heel erg belangrijk. Want onze toekomst hangt er min of meer van af of we met elkaar in de wereld goeie afspraken kunnen maken."

Ze snapt de zorgen van de Zeeuwen dan ook goed. "Ja natuurlijk, want in Zeeland leeft dit natuurlijk als nergens anders." Maar de discussie die volgens wethouder Van den Bos gestart moet worden, is volgens de minister al gaande.

Zo worden alle waterkeringen eens in de zes jaar tegen het licht gehouden. En werkt het KNMI aan nieuwe klimaatscenario's voor Nederland.

Kantelpunten

Op de klimaattop in Katowice benadrukken wetenschappers deze week opnieuw dat de wereld nog maar weinig tijd heeft om ernstige gevolgen van klimaatverandering te voorkomen. Een van die gevolgen is zeespiegelstijging.

"Wat we zien is dat de gevolgen van klimaatverandering sneller komen en bij een lagere temperatuurstijging dan we hadden verwacht", vertelt de Zweedse onderzoeker Erik Pihl. In opdracht van de VN maakte hij een overzicht van de tien nieuwste inzichten over klimaatverandering, dat in Polen is gepresenteerd.

Een van de inzichten gaat over het risico van zogenoemde tipping points. Zo gaat het smelten van de ijskap op West-Antarctica steeds sneller. Daardoor kan een kantelpunt bereikt worden, waarna een proces in gang kan worden gezet dat niet meer te stoppen valt.

Hogere dijken geen oplossing

Ook het risico op een snellere stijging van de Noordzee neemt daardoor toe. Pihl: "Ik denk dat een deel van Nederland al gewend is aan het bouwen van dammen en dijken, dus dan denkt men: we bouwen hogere dijken. Maar dat is niet echt een oplossing als je vaker stormen krijgt, en indringing van zeewater. Daar kun je je niet tegen beschermen met dijken."

Pihl vindt dan ook dat lagergelegen landen zoals Nederland bij het plannen van nieuwbouw en infrastructuur zich bewust moeten zijn van de risico's. "Je moet goed nadenken over gebieden waar je misschien niet meer moet bouwen, vooral als het gaat om de kustlijn, en ook in de buurt van grote rivieren."

Wethouder Bos van Schouwen-Duiveland verzekert dat de Zeeuwen nog tot 2050 veilig zijn. Maar om daarna de deltawerken aan te passen, vindt hij toch dat er snel een discussie moet komen over de verschillende opties die er daarna zijn. "We hebben nog even tijd, maar het moet geen jaren meer gaan duren voordat we daarmee starten, want het duurt een tijd om eenheid te bereiken."