Denemarken schort wapenexport naar Saudi-Arabië op
Denemarken schort de export van wapens en militaire apparatuur naar Saudi-Arabië op. Aanleiding is de gewelddadige dood van de journalist en criticus van het Saudische regime Jamal Khashoggi, die begin oktober om het leven kwam in het Saudische consulaat in Istanbul.
Minister Samuelsen van Buitenlandse Zaken zegt dat het besluit is genomen na gesprekken met andere Europese landen. Denemarken ziet voorlopig ook af van de export van zogenoemde dual-use-technologie, producten die zowel voor civiele als militaire doelen gebruikt kunnen worden. Het gaat om toekomstige exportvergunningen; bestaande vergunningen zullen niet worden herroepen. Vorig jaar hebben de Denen naar eigen zeggen tien keer zo'n vergunning afgegeven.
Moratorium
In oktober schortte Duitsland al zijn wapenleveranties aan Riyad op. De Duitsers riepen andere lidstaten van de Europese Unie op om dat ook te doen. Ook het Europees Parlement dringt aan op een moratorium van de wapenleveranties aan Saudi-Arabië, dat verwikkeld is in de bloedige oorlog in Jemen.
Noorwegen heeft deze maand zijn export van defensie-techologie opgeschort. Dat land is geen lid van de EU, maar wel van de NAVO. De Noren hadden al een verbod op de export van wapens en munitie naar Saudi-Arabië.
Saudi-Arabië leidt in Jemen een coalitie die strijd levert met Houthi-rebellen. De coalitie is er herhaaldelijk van beschuldigd dat er moedwillig burgerdoelen onder vuur worden genomen, zoals ziekenhuizen. Dat is al aanleiding geweest om sommige wapendeals met Saudi-Arabië af te blazen, zoals Spanje deed in september, maar na de moord op Khashoggi laaide de discussie verder op.
Kleine bedragen
Saudi-Arabië besteedt na de VS, Rusland en China het meeste geld aan zijn krijgsmacht. Het kocht tussen 2014 en 2017 naar schatting voor zo'n 11,6 miljard euro aan wapens. Groot-Brittannië verkocht Saudi-Arabië in die periode voor 2,3 miljard euro aan wapens en materieel en is daarmee met afstand de grootste Europese wapenleverancier van de Saudi's. Frankrijk volgt, met ruim 416 miljoen euro. Dat land heeft wel gezegd binnenkort sancties bekend te maken naar aanleiding van de dood van Khashoggi.
Nederland voert geen wapens uit naar Saudi-Arabië, wel dual-use-producten. Op dit moment lopen er 94 exportcontracten voor de levering van dual use-goederen aan Saudi-Arabië die door de Nederlandse overheid zijn goedgekeurd. Samen zijn ze zo'n 136 miljoen euro waard.
Het zijn naar verhouding kleine bedragen vergeleken bij de VS, waarvan de wapenexport naar Saudi-Arabië in die jaren een omvang had van bijna 7,4 miljard euro. Riyad is de grootste afnemer van wapens van de VS. President Trump claimde na een reis naar Saudi-Arabië, zijn eerste bezoek aan een ander land als president, dat hij voor bijna 100 miljard dollar aan nieuwe wapendeals had gesloten.
Maar critici wijzen erop dat ongeveer 20 procent daarvan al tot stand was gekomen onder de regering-Obama. Bovendien gaat het in veel gevallen om voorgenomen deals, niet om ondertekende overeenkomsten.
