'Saudi-Arabië aanpakken kan, maar het mag vooral geen banen kosten'
"Ik ben tegen oorlog, tegen wapens. Maar ja, ik ben voor banen." Een oudere mevrouw op de markt in de Belgische plaats Herstal moet er zelf wat zenuwachtig van lachen. Ze heeft een groot deel van haar leven bij de wapenfabriek van het stadje gewerkt. Die fabriek, FN Herstal, staat sinds een paar weken weer in de volle belangstelling om z'n grootste klant: Saudi-Arabië.
Op een kleine 100 kilometer van Herstal probeert minister Blok zijn ambtgenoten er vandaag van te overtuigen dat er een EU-wapenembargo moet komen voor Saudi-Arabië. Het land heeft het verbruid bij Europa. De oorlog in Jemen, waar Saudi-Arabië partij is, kost duizenden mensenlevens en de moord op journalist Jamal Khashoggi in de Turkse stad Istanbul was brutaal en gewetenloos.
Volledig wapenverbod
Tijd om Saudi-Arabië aan te pakken, vinden velen. Het Europees Parlement stemde vorige maand nog met een overgrote meerderheid voor een volledig wapenembargo. De Tweede Kamer wil hetzelfde. En toch komt zo'n embargo er niet.
Dat heeft alles te maken met Herstal en andere wapenfabrieken in Europa. Ooit was FN Herstal de trots van de regio, met meer dan 10.000 arbeidsplaatsen. Die tijd is inmiddels al lang voorbij, maar nog steeds biedt FN Herstal werk aan zo'n 1300 mensen en daar komen de banen van toeleveringsbedrijven nog bij. In de regio Luik, waar de werkloosheid hoog is, is het een werkgever die ze niet kwijt willen.
Het is dan ook niet lastig om op straat mensen te vinden met bekenden die in de fabriek werken, ontdekt correspondent Thomas Spekschoor:
En dus bagatelliseert de burgemeester van Herstal, Frédéric Daerden, de wapenleveranties aan Saudi-Arabië liever. "Maar een heel klein deel van de Saudische wapens komen hier vandaan. Bovendien: als er dan toch oorlog is, kun je er maar beter aan verdienen", zegt hij.
Het is wat de marktbezoekers ook zeggen: als wij die wapens niet leveren, dan doet iemand anders het wel. En wie heeft daarmee gewonnen? De Herstallers in ieder geval niet. Zij zouden hun baan kwijt zijn.
Als er dan toch oorlog is, kun je er maar beter aan verdienen.
"Ik zou zoveel gelukkiger zijn in een wereld waar overal vrede is," zegt Daerden op de markt, tussen zijn kiezers. "Maar ik denk dat we daar ver vanaf zijn. Zolang er nog een wapenindustrie is, denk ik dat de fabriek hier goed werk doet."
Zo lijken de Europese leiders ook te denken. Blok stelde vandaag dus een wapenembargo voor, maar hij wist bij voorbaat dat het een kansloze missie was. "De Britten hebben een grote wapenindustrie, de Fransen ook. Daar liggen de belangen dus anders."
Houdgreep
België zou een Europees wapenembargo nog wel willen steunen, maar alleen als iedereen meedoet. Andere landen willen alleen meedoen als er wereldwijd iets gebeurt. En zo heeft iedereen elkaar in de houdgreep.
Burgemeester Daerden vindt de discussie diep in zijn hart ook wat hypocriet. Nu zijn alle ogen gericht op de wapens, vooral vanuit landen die zelf nauwelijks een wapenindustrie hebben. "Als je echt druk wil zetten op Saudi-Arabië, dan moet je moedig zijn en alle handelscontacten stopzetten," stelt de burgemeester.
Dat zou een veelvoud aan banen kosten in veel meer Europese landen. En het zou de olie-prijs opstuwen. Daar is in Europa zeker geen meerderheid voor te vinden.
