NTR in kort geding: uiterlijk Zwarte Piet is redactionele vrijheid
Hoe Zwarte Piet eruitziet tijdens de landelijke Sinterklaasintocht is een redactionele vrijheid. Dat betoogde de advocaat van omroep NTR vandaag in het kort geding dat vorige week werd aangespannen door de stichting Majority Perspective (MP) rond de intocht van zaterdag in Zaanse Schans.
De stichting eist dat Zwarte Piet tijdens de intocht ontdaan wordt van "racistische kenmerken". Daarom werden zes partijen die betrokken zijn bij de intocht voor de rechter gedaagd.
De rechter zei bij aanvang van de zitting meteen al dat het in de zaak niet gaat om het volledig verbieden van de intocht van Sinterklaas. Daar werd de afgelopen dagen op verschillende plekken over gespeculeerd. De zaak gaat over een eventueel verbod van Zwarte Piet en roetveegpieten in de huidige vorm.
Discriminerend
De advocaat van MP kreeg tijdens de zitting in Haarlem als eerste het woord. Hij gebruikte zijn spreektijd vooral om veel voorbeelden van racisme te geven en citeerde een groot aantal eerdere uitspraken over de link tussen Zwarte Piet en racisme.
Tijdens de intocht worden de pieten in verschillende gradaties geschminkt: van 'roetvegen' tot volledig zwart. Volgens hem zijn het schminken, het kroeshaar, de rode lippen en het accent van Zwarte Piet "een discriminerende stereotypering van mensen met een donkere huidskleur".
Om zijn boodschap kracht bij te zetten refereerde de advocaat aan internationale VN-verdragen, anti-racismeverdragen en uitspraken van de Kinderombudsman. Die stelde twee jaar geleden dat Zwarte Piet "zodanig moet worden aangepast" dat kinderen geen negatieve effecten meer ervaren door het Sinterklaasfeest. Nu kan de figuur volgens de Kinderombudsman bijdragen aan pesten, uitsluiting of discriminatie.
Op de agenda
De advocaat van de gemeente Zaanstad stelde in zijn pleidooi dat de gemeente "natuurlijk" op de hoogte is van de discussie over Zwarte Piet. "En die gaan we niet uit de weg. Dit punt heeft vanaf het begin op de agenda gestaan."
Toch was dit voor de gemeente geen reden de intocht te weigeren. Ook gaat Zaanstad niet over het programma van die dag, dat ligt grotendeels bij de NTR. De advocaat vond daarnaast dat de stichting wel "erg laat" met het kort geding kwam. Deze zaak had volgens hem ook eerder kunnen spelen, toen bekend werd dat de gemeente de intocht op zich nam bijvoorbeeld.
Daar sloten de advocaten van de andere gedaagde partijen, de Staat der Nederlanden, het Commissariaat voor de Media, stichting NICAM (van de Kijkwijzer) en productiebedrijf Vinke Vision, zich bij aan. Daarnaast vroegen die vier partijen zich af waarom ze überhaupt gedagvaard waren. Ze hebben op geen enkele manier invloed op de intocht en dus ook niet op het uiterlijk van de pieten, zeggen ze. Ze wijzen wederom naar de NTR, maar ook daar wordt afhoudend gereageerd.
Ook NTR houdt boot af
"Wij hebben geen invloed op het uiterlijk van alle pieten bij de intocht", zegt de advocaat van de NTR. "Maar een deel van de pieten bij de intocht is in dienst van de NTR. Verder zijn wij afhankelijk van vrijwilligersorganisaties die lokaal bij de intocht meedoen."
De NTR heeft bij die partijen wel een verzoek ingediend om bij het uiterlijk van piet dezelfde lijn als de omroep aan te houden. "Maar vrijwilligersorganisaties die hieraan meedoen kunnen dit verder zelf bepalen", klinkt het. Verder beroept de omroep zich op de "redactionele vrijheid" die het heeft rond de intocht en het Sinterklaasjournaal.
In de rechtszaal laat de advocaat van MP alvast weten dat de organisatie ongeacht de uitspraak van het kort geding de zaak door zal zetten. "Desnoods gaan we hiervoor naar het Europees Hof", zei hij, onder applaus van de aanhangers van de stichting in de zaal.
Morgen om 16.00 uur doet de rechter uitspraak in deze zaak.
