Meth-crisis in Azië: 'Een situatie zoals we die nooit hebben gezien'

Crisis. Van de bergen in Thailand tot in de straten van Seoul, autoriteiten vechten tegen de productie en handel van de sterk verslavende drug methamfetamine, beter bekend als meth.

"Een situatie zoals we die nog nooit hebben gezien", zei een vertegenwoordiger van de Verenigde Naties afgelopen week op een crisisbijeenkomst in Myanmar over de boom. "Het is de dominante drug geworden in de regio."

Recordvangsten

Het recordaantal kilo's meth dat in 2017 in de regio werd onderschept, lijkt dit jaar weer te worden verbroken. In augustus wist de politie in Thailand nog een lading van 14 miljoen pillen tegen te houden.

En vorige maand maakten ook de autoriteiten in Zuid-Korea een klapper: daar arresteerden ze zes mensen die meth met een straatwaarde van 325 miljoen dollar het land in probeerden te smokkelen.

De onderschepte drugs zijn allemaal afkomstig uit dezelfde streek: de zogenaamde Gouden Driehoek. Een gebied op de grenzen van China, Laos, Thailand en Myanmar, ter grootte van ongeveer acht keer Nederland.

"Er heerst een soort wetteloosheid in dit afgelegen gebergte", zegt correspondent Michel Maas. Vooral aan de kant van Myanmar, in de staat Shan, is nauwelijks controle. "Daar zijn militairen en rebellen de baas en die delen mee in de winst van de drugshandel. Ze verdienen goud aan meth."

Opium

De Gouden Driehoek was tot de jaren '90 vooral berucht vanwege de enorme productie en smokkel van een andere drug: opium, de grondstof voor heroïne.

Maar de teelt daarvan staat al jaren onder druk. De velden waar boeren de papaverbloemen voor opium kweken, worden vernietigd zodra ze ontdekt worden. "Daar hebben de Verenigde Naties en overheden jarenlang op ingezet", zegt Maas. "En die strategie bleek redelijk succesvol. De afgelopen jaren nam het aantal velden met een kwart af."

Reden voor de boeren in het gebied om zich op een andere goudmijn te storten. Die van meth, dus. De laboratoria voor de productie van de stimulerende drug zijn makkelijker af te dekken of te verplaatsen dan de duizenden hectaren papavervelden.

Bovendien is het maken ervan een stuk goedkoper. Meth is een synthetische drug die van chemische stoffen wordt gemaakt en dat is veel minder arbeidsintensief dan opium verbouwen.

Alarm

Inmiddels is de productie van methamfetamine in de beruchte Aziatische driehoek gestegen tot "een alarmerend niveau, waarschuwen de Verenigde Naties. "De productie is in 10 jaar tijd verzevenvoudigd", zegt correspondent Michel Maas. "Met alle gevolgen van dien."

Het aanbod overtreft de vraag in de regio enorm, met als gevolg dat de prijzen flink dalen. Een yabaa pil (letterlijk vertaald: 'gekke drug') koop je nu al voor 1 tot 5 dollar in de straten van Laos, Thailand en Myanmar.

Ter vergelijking: vier jaar terug betaalde je voor zo'n pil, die een mix van meth en cafeïne bevat, nog 5 tot 15 dollar. En eenzelfde trend is te zien bij meth in kristalvorm, of simpelweg crystal meth. Een drug die in Nederland vooral is bekend van de Amerikaanse hitserie Breaking Bad.

"Dat betekent dat steeds meer mensen meth-pillen en kristallen gaan gebruiken", ziet correspondent Michel Maas.

De sterk verslavende drugs worden niet alleen op straat in Zuidoost-Azië verhandeld, de Gouden Driehoek groeide afgelopen jaren uit tot een belangrijke leverancier voor India, Japan, Nieuw-Zeeland en de meeste landen er tussenin.

Zo deden Australische autoriteiten eind vorig jaar 'de grootste drugsvangst in de geschiedenis': een monsterlading pillen en kristallen ter waarde van 800 miljoen dollar, waarvan justitie gelooft dat ze uit de Gouden Driehoek komen.

"De lokale drugsbazen maken gebruik van hun oude smokkelnetwerk, maar breiden de handel tegelijkertijd flink uit", zegt Maas. "Meth is een stuk makkelijker te smokkelen dan opium. Het stinkt niet zo en is bovendien veel kleiner."

War on drugs

Afgelopen week kwamen delegaties van betrokken Aziatische landen bij elkaar op een crisisbijeenkomst. Wat moeten ze doen tegen de meth boom?

De Verenigde Naties vrezen een crisis in Zuidoost-Azië zoals de opiatencrisis in de Verenigde Staten. In 2016 stierven in dat land 174 mensen per dag aan een overdosis. Meer dan ooit gemeten, blijkt uit een van de week verschenen rapport van de Drug Enforcement Administration. De Verenigde Naties dringen daarom aan op een gezamenlijke aanpak van de betrokken landen in Azië. "Zodat we levens kunnen redden", zegt een vertegenwoordiger.

Maar een geïntegreerde aanpak met verslavingszorg en wetgeving zoals de VN die voor ogen heeft, wordt door enkele landen gedwarsboomd. "Concrete afspraken zijn er niet gemaakt. Indonesië, Cambodja en de Filipijnen - ze kiezen vooral de gemakkelijke weg", zegt Michel Maas. "Ze hebben de war on drugs uitgeroepen en straffen zwaar."

Zo voert president Duterte van de Filipijnen een meedogenloze oorlog tegen drugs. Hij liet duizenden mensen ombrengen die betrokken waren bij de handel of het gebruik van de verboden middelen. "Die aanpak krijgt nu steeds meer navolging in Indonesië en Cambodja", zegt Maas. "Er worden voortdurend recordvangsten gedaan en drugs in brand gezet. Maar daarmee wordt het probleem niet opgelost, het toont enkel aan hoe groot dat is."