Bedrijf deed foutieve dna-test op borstkanker, artsen stappen naar Inspectie
Artsen van de Vereniging Klinische Genetica Nederland hebben bij de Inspectie Gezondheidszorg een melding gedaan over een commerciële aanbieder van dna-tests. Een vrouw die een hoge kans had om borstkanker te krijgen, had bij een test van de commerciële aanbieder ten onrechte te horen gekregen dat ze juist een verlaagde kans op borstkanker heeft.
De 38-jarige Dorien had jaren geleden al via het ziekenhuis haar dna laten testen, omdat zowel haar moeder als tante borstkanker kreeg. Uit die test bleek dat ze tussen de 60 en 80 procent kans had om ooit borstkanker te krijgen. Onlangs liet ze zich opnieuw testen door het Nijmeegse bedrijf iGene. Ze is docent biologie en was nieuwsgierig naar de resultaten van zo'n commerciële test, ook om die in een les te gebruiken.
In de video hieronder vertelt Dorien over de commerciële dna-test:
iGene vraagt zo'n 200 euro voor zo'n onderzoek en zegt het risico op allerlei ziektes via dna-analyse te meten. Volgens de test van iGene had Dorien juist een verlaagde kans op borstkanker, 34 procent lager dan gemiddeld. Haar kans op eierstokkanker was volgens iGene gemiddeld, terwijl die in werkelijkheid juist hoog was.
"Dit is misleidend en vind ik absoluut niet kunnen", zegt Dorien over de test. "Stel, iemand kiest er bewust voor om borstkanker binnen de familie op deze manier te checken, anoniem en betaalbaar. Dan loopt ze dus het risico op uitgezaaide borstkanker, terwijl ze zich veilig waant."
In een reactie zegt staatssecretaris Blokhuis van Volksgezondheid, Welzijn en Sport dat "het belangrijk is dat er betrouwbare gezondheidschecks aan mensen worden aangeboden. Als dat niet het geval is, biedt de huidige wet helaas geen sanctiemogelijkheden. Daarom werken we hard aan een wijziging van de wet om dit te regelen."
Maar deel van gen getest
Wat verklaart het verschil tussen de ziekenhuistest en de test van iGene? Vanwege de kosten test het bedrijf maar een klein deel van de genen die iets zeggen over de kans op borstkanker en eierstokkanker. Wie in de app van het bedrijf bij het borstkankerresultaat nog een paar keer doorklikt, komt uiteindelijk bij de 'kleine lettertjes' terecht, waarin dat wordt erkend: "Een negatieve BRCA-uitslag geeft slechts informatie over de 50 bestudeerde mutaties en dus geen zekerheid over het hele gen." Volgens iGene bekijken ze de 50 belangrijkste mutaties, met de meest voorspellende waarde.
Er zijn bijna 3000 mutaties bekend op het BRCA-1 en BRCA-2 gen die iets zeggen over de kans op borstkanker. Ziekenhuizen testen deze borstkankergenen helemaal en deze laboratoria moeten aan allerlei kwaliteitseisen voldoen en worden hierop getoetst.
Klacht bij Inspectie
De Vereniging Klinische Genetica Nederland (VKGN) heeft de zaak gemeld bij de Inspectie Gezondheidszorg en wil dat die "de werkwijze en communicatie van iGene kritisch onderzoekt". "Sommige klanten krijgen onterecht een geruststellende boodschap. Dat vind ik ronduit gevaarlijk", zegt VKGN-vicevoorzitter en klinisch geneticus Marieke van Dooren. De vereniging is ook bezorgd over het gebrek aan begeleiding bij zo'n commerciële test. "De kans is groot dat mensen zich zonder voorbereiding en voorkennis aan zo'n online dna-test wagen en onvoldoende stilstaan bij de mogelijke gevolgen."
Ook Dorien is boos over het gebrek aan begeleiding. "Je hebt geen idee waar je aan begint. Stel, je hoort onverwacht dat je een hoge kans hebt op borstkanker. Je hebt geen idee van de gevolgen. Wat zegt het? Wat nu? Ik heb de begeleiding van het ziekenhuis als erg prettig ervaren: wanneer laat je je testen? En als de test positief is, wat zijn dan de volgende stappen? Er is bij het ziekenhuis zorg voor en na de test." Dorien heeft na de uitslag van het ziekenhuis haar borsten en eierstokken preventief laten verwijderen.
iGene blijft bij test
In een reactie erkent iGene te kort te zijn geschoten in de voorlichting. "We zijn het met hen eens dat het voor de oppervlakkige lezer niet volledig genoeg was", zegt directeur Roy Haan. "Wij zijn dit aan het aanpassen, zodat duidelijker wordt wat onze test wel en niet behelst."
Het bedrijf zegt de app zo aan te zullen passen dat je niet meer direct je borstkankerresultaat kunt zien. "Mensen moeten dan eerst extra informatie lezen. We raden ze bijvoorbeeld aan naar de huisarts te gaan als borstkanker in hun familie voorkomt."
iGene wil de borstkankertest niet uit zijn pakket verwijderen. "Ik geloof dat je mensen bereikt die de stap naar een klinisch geneticus te groot vinden, als je deze test laagdrempelig aanbiedt", aldus Haan. "En als die dan via onze test er achter komen dat ze een grotere kans op borstkanker hebben, dan kun je daar levens mee redden."
Inspectie: 'geen wetgeving'
De Inspectie Gezondheidszorg zegt in een reactie al langer in gesprek te zijn met de VKGN over medische dna-tests voor consumenten. Die zijn nu toegestaan. "Als het gaat om het geven van een diagnose zonder vooraf gestelde indicatie is er momenteel geen wetgeving die dat reguleert", aldus de Inspectie. "Naar aanleiding van deze zaak zullen wij de gesprekken met de VKGN over toekomstig toezicht intensiveren. Omdat er geen wet- en regelgeving over is, valt het nu buiten ons toezicht", aldus een woordvoerder.
Groeimarkt DNA
De afgelopen jaren zijn steeds meer bedrijven dna-tests aan consumenten gaan aanbieden. Soms gaat het om relatief onschuldige tests, zoals over afkomst. Maar meerdere bedrijven bieden ook medische tests aan. Naast iGene zijn dat in Nederland onder meer Atlas Biomed en 23andMe.