Tientallen Vietnamese minderjarigen verdwenen uit opvang
Tientallen Vietnamese migranten, die als minderjarige geregistreerd stonden, zijn de afgelopen jaren weggelopen uit beschermde opvanglocaties. Er lijkt gestructureerde mensenhandel achter te zitten, blijkt uit stukken die het VPRO-radioprogramma Argos bij het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) heeft opgevraagd met de Wet openbaarheid bestuur (Wob). Die documenten zijn ingezien door de NOS, omdat die dezelfde vragen stelde.
Tussen 2013 en dit voorjaar verdwenen volgens het COA zeker 60 Vietnamese minderjarigen "met onbekende bestemming". Dat betekent dat ze na 14 dagen nog vermist zijn, en kunnen worden uitgeschreven. In de COA-documenten, voornamelijk mailwisselingen, staat onder meer dat er een probleem is met Vietnamezen die "altijd verdwijnen".
In totaal verdwenen er vorig jaar 360 minderjarigen van allerlei nationaliteiten met onbekende bestemming uit opvanglocaties. Uit interne analyses daarvan blijkt dat de Vietnamezen opvallen; uit die groep zijn de aantallen die verdwijnen relatief groter. Ook zijn er sterke zorgen over, omdat er vaak mensenhandel wordt vermoed.
Desgevraagd geeft het COA aan dat de jongeren soms worden teruggevonden, maar om hoeveel het gaat, weet de organisatie niet precies.
Vaak willen de migranten uit Vietnam naar Engeland om daar geld te verdienen. Maar in de stukken wordt ook de verwachting uitgesproken dat een groot gedeelte van de migranten die met onbekende bestemming vertrekken, in de illegaliteit in Nederland terechtkomt.
Papieren zwaantjes
De Vietnamezen gaan ver om uit de opvang te kunnen vertrekken, blijkt uit de correspondentie tussen het COA en partners. Ze maken ramen kapot, forceren deuren, laten het brandalarm afgaan en gebruiken medebewoners om te ontsnappen. Auto's met vreemden staan klaar om ze mee te nemen.
In de beschermde opvang werken allerlei begeleiders en mentoren. Zij voeren gesprekken met de minderjarigen, houden ze in de gaten en controleren hun kamers. Er is cameratoezicht en als vermoed wordt dat er plannen zijn voor vluchtpogingen, mogen de balkondeuren niet open. Maar de ontsnappingen kunnen ze in veel gevallen niet voorkomen, ondanks signalen dat de Vietnamezen of onbekenden in hun omgeving iets van plan zijn.
In de documenten wordt ook een bekend patroon beschreven wanneer de migranten een vluchtpoging ondernemen. Zo schrijft een medewerker dat de Vietnamezen papieren zwaantjes aan het maken zijn. "Dat hebben we vaker gezien vlak voor een verdwijning." Zo'n zwaantje wordt dan voor het raam geplaatst. Een andere hulpverlener zegt dat het lijkt alsof de jongeren "met een opdracht naar Nederland komen" en daaraan vasthouden.
'Mensensmokkel uit Noord-Vietnam'
Jongeren betaalden volgens de gegevens van het COA 2300 euro voor de reis vanuit Vietnam naar Frankrijk, en nog eens 1500 om daarna naar Nederland te komen. Ze komen uit Noord-Vietnam, waar volgens hen plekken zijn die bekendstaan om mensensmokkel.
De ouders van de migranten zouden smokkelaars het eigendomsbewijs van het huis geven in ruil voor een lening van 35.000 euro voor de reis. De maandelijkse rente is 400 euro en als ze niet binnen twee jaar hebben terugbetaald, nemen de smokkelaars het huis in beslag.
In rapportages van expertmeetings zeggen deskundigen dat de reguliere smokkelroute via Rusland en de Oekraïne, via West-Europa en Nederland naar Engeland lopen. Frank Noteboom van het Centrum Kinderhandel en Mensensmokkel bevestigt dat. "De minderjarigen die hier in de beschermde opvang komen, zijn enorm goed geïnstrueerd over wat ze kunnen verwachten en hoe ze dan moeten handelen. We vermoeden dat er eerst verkenners zijn gestuurd en die hebben in kaart gebracht hoe het hier werkt."
Huis als onderpand
Dat het verdwijnen georganiseerd is, blijkt volgens betrokkenen ook uit een groepje van drie Vietnamezen die allemaal precies dezelfde spullen hebben: een Nokia-telefoon, nieuwe sportschoenen en nieuwe trainingspakken van dezelfde merken en dezelfde kleine bruine nieuwe koffers. Geen van hen heeft een paspoort.
Een jongen vertelt in een van de stukken dat hij door een vreemde man naar het vliegveld wordt gebracht. Hij krijgt een ticket naar Schiphol, een mobieltje en een notitieboekje. Dat laatste is bij aankomst in Nederland verloren gegaan en zijn papieren zouden uit zijn handen zijn gerukt. Op het vliegveld wordt hij aangehouden.
Een mogelijke prikkel voor de migranten lijkt armoede. Zo staat in de stukken ook het verhaal van een jongen uit een arme provincie waar overstromingen ieder jaar boerderijen verwoesten en huizen beschadigen: "Daarom is iedereen daar extreem arm en ze willen hun levens veranderen door hun kinderen voor werk naar het buitenland te sturen."
De jongen uit de arme provincie was volgens de interne correspondentie drie maanden in Europa. Hij maakte zich zorgen om zijn familie en wilde zo snel mogelijk geld verdienen.
Jongeren zwijgen
Wie er precies achter de verdwijningen zit, is voor de opvangorganisaties een raadsel. Daarover zeggen de jongeren niets. Uit de stukken blijkt dat verschillende politie-eenheden onderzoek doen of hebben gedaan naar het probleem. Maar wat die hebben opgeleverd, en of dat heeft geleid tot speciale maatregelen, wordt niet duidelijk.
Wilt u informatie delen over dit onderwerp? Mail dan ardi.vleugels@nos.nl