'Nacontrole borstkanker moet op patiënt worden afgestemd en kan vaak korter'

• Anne ter Rele

  redacteur Online

In Nederland krijgen per dag vijftig vrouwen te horen dat ze borstkanker hebben. Als de ziekte succesvol behandeld is, moet iedere patiënt nog vijf jaar, één keer per jaar, op nacontrole komen. Maar dat is niet voor iedereen nodig, zegt onderzoeker Annemieke Witteveen van de Universiteit Twente.

"In plaats daarvan moet een arts in overleg met de patiënt beslissen hoe vaak nacontrole nodig is", zegt Witteveen. De onderzoeker heeft daarvoor een model gemaakt om in te schatten hoe hoog het risico is dat een vrouw opnieuw borstkanker krijgt. "Daarbij spelen veel factoren een rol, zoals de grootte van de tumor, de leeftijd van de vrouw en welke behandeling ze hebben gehad."

Meebeslissen

Nu is de controle na borstkanker voor iedere patiënt hetzelfde. De eerste vijf jaar wordt er jaarlijks een mammogram gemaakt, een röntgenfoto van de borst. Daarna hoeven vrouwen niet ieder jaar op controle te komen. Witteveen denkt dat deze werkwijze beter kan.

"Als de borstkanker net genezen is, lopen veel vrouwen een groter risico op een terugkeer van de borstkanker. Daarom zou je in de eerste drie jaar mogelijk korter op elkaar een controle kunnen doen. Daarna is de kans juist veel kleiner, en dan is controle dus minder hard nodig." Belangrijk bij het bepalen van de hoeveelheid controles is dat vrouwen daar zelf over mee kunnen beslissen, denkt Witteveen.

"Het is een persoonlijk risico dat de arts moet bespreken met de patiënt. Daarbij gaat het niet alleen om het meetbare risico, maar ook om waar vrouwen zichzelf prettig bij voelen." Sommige vrouwen vinden het een geruststelling om op controle te blijven komen. "Zij moeten de keuze hebben om wel langs een arts te gaan. Of langer dan de standaard vijf jaar als dat nodig is", zegt Witteveen.

Sabine Siesling, onderzoeker bij het Integraal Kankercentrum Nederland en de Universiteit Twente, sluit zich hierbij aan. Ze ziet bovendien dat vrouwen vaak zenuwachtig zijn voor een controlefoto. "Sommige vrouwen zeggen dat ze er drie weken zenuwachtig voor zijn, terwijl de kans dat er daadwerkelijk weer kanker ontdekt wordt, heel klein kan zijn." Toch begrijpt ze ook dat het overslaan van een controle ervoor kan zorgen dat een gevaarlijk bobbeltje gemist wordt.

Bobbeltje

"Geen enkele inschatting is 100 procent veilig. Er is altijd de kans dat er iets wordt gemist, maar we hebben het model op 50.000 vrouwen getest. Daaruit bleek dat de risico's goed ingeschat kunnen worden." Ook in het huidige nacontrolesysteem ontdekt meer dan de helft van de vrouwen een bobbeltje zélf, tussen twee nacontroles in, zegt Siesling. "Voordeel van een nieuwe manier van nacontrole is bovendien dat vrouwen met een hoog risico vaker op controle kunnen komen", zegt Witteveen.

"Het is nu vooral belangrijk dat we onderzoeken hoe dat risico op een begrijpelijke manier uitgelegd kan worden", denkt Siesling. "Als een vrouw iedere maand op controle wil, kun je je afvragen of dat helpt. Haar angst is dan misschien groter dan het echte risico dat ze loopt. Een arts moet dan in staat zijn haar te helpen de risico's goed in te schatten."