Ralph Hamers en ING, een verhaal van winst, boete en pijn

• André Meinema

  Verslaggever economie

Het is en blijft veel geld, de boete van 775 miljoen euro. In drie maanden tijd verdient ING ruim 1,5 miljard euro, maar daar gaat de megaboete van af en dan rest er een winst van 776 miljoen, een halvering. De boete of schikking voor falend toezicht op fraude en witwassen hakt erin bij ING. "De pijn zit in het bedrag, in het bericht, en wordt gevoeld binnen ING, bij klanten en we nemen dat heel serieus", zegt ING-topman Ralph Hamers in het NOS Radio 1 Journaal.

Hamers gaat nogmaals door het stof. "We zijn over een langere periode tekort geschoten in de plicht die we hebben om financieel-economische criminaliteit te voorkomen. Dat zijn ernstige zaken, daar moet je mee aan de slag, dat is onacceptabel."

De halvering van de kwartaalwinst staat lelijk, min 44 procent, maar uiteindelijk kost het de bank 'maar' een achtste van de jaarwinst. Eigenlijk niet meer dan een rimpeling in de winstvijver, een tegenvaller zoals je ook een meevaller kunt hebben. Een boete is zonde van het geld, net zoiets als een verkeersboete omdat je geflitst bent, maar veel impact op de bank heeft het niet.

Minder

"Je maakt minder winst, en dan heb je minder kapitaalopbouw en dan kun je iets minder groeien, uitlenen of investeren in de toekomst dan je wellicht had gekund, zegt Hamers. "Maar dat is voor ons eigenlijk geen issue, want we voldoen makkelijk aan alle kapitaaleisen die op dit moment gelden."

De mindere winst is ook voor beleggers geen ramp. De hogere inkomsten en lagere kosten zijn belangrijker omdat die de goede gang van zaken weergeven, terwijl de boete eenmalig is en achter ons ligt. Het aandeel ING is met 5 procent de grootste stijger in de AEX.

De bank gaat wel na de boete aan de slag om zijn leven te beteren en herhaling te voorkomen. Van hoog tot laag gaan de bankiers op cursus, trainingen en workshops over onder meer integriteitsdilemma's, gedragsrisico's en leiderschapscommunicatie. "Het door en door kennen van je klanten hoort bij het zijn van bankier, net als het beslissen over bijvoorbeeld kredietrisico's, en om dat in het dna te krijgen heb je trainingsprogramma's nodig."

Bankiers-dna

Hamers onderkent dat hij ook moet sleutelen aan zijn bankiers-dna. "Ik geef leiding aan het herstelprogramma zodat alle dossiers op orde zijn. Dat gaat over de manier waarop we omgaan met verdachte transacties. Er moeten structurele verbeteringen komen in de organisatie, in het bestuur, het toezicht en de skills van onze medewerkers. Dat hoort bij iedereen en ik ben de eerste die dat gedrag moet vertonen."

Het veranderingsprogramma zal langere tijd in beslag zal nemen, want het zit niet zomaar in het dna met een cursus hier en een workshop daar, denkt Hamers.

Naast de boete besloot de bank om personele consequenties aan de megaboete te verbinden. De tweede man, chief financial officer (cfo) Koos Timmermans, besloot in september op te stappen. Hij werd om zo te zeggen geslachtofferd, omdat hij in de betreffende periode eindverantwoordelijke was.

Hamers zelf heeft niet overwogen om te vertrekken. "Er zijn verschillende manieren om verantwoordelijkheid te nemen. Ik geef leiding aan het verbeterprogramma dat anderhalf jaar geleden gestart is en dat wil ik doorzetten om te voorkomen dat het nog een keer gebeurt."

Weg maar nog niet weg

Timmermans gaat dan weg, maar hij is nog niet weg. Hij zit nog steeds bij de bank en presenteert vandaag samen met Hamers de kwartaalcijfers. Er is nog geen opvolger gevonden legt Hamers uit. "In samenspraak met de commissarissen is besloten dat Timmermans weg gaat maar we hebben wel een cfo nodig en tijd nodig om een goede opvolger te zoeken."

De kandidaten voor die post bij zo'n grote bank, de nummer tien in Europa met een beheerd vermogen van 900 miljard euro, liggen niet voor het oprapen. "We zitten midden in het proces en dat zijn langdurige processen, zowel in het zoeken als in het goedkeuring krijgen, dus dat duurt."

Tijd is ook nodig voor de nodige screenings en toetsing door de toezichthouders DNB, AFM en ECB. ING is een grote systeembank en dus wordt extra scherp gekeken wie daar leiding geeft, zeker na de financiële crisis. De toezichthouders kijken of een bestuurder geschikt is om de functie te vervullen en of de betrouwbaarheid buiten kijf staat.

En daarmee is de kous nog niet af. De tuchtraad voor bankiers is een officieel onderzoek gestart naar bij de affaire betrokken bankmedewerkers. Als er genoeg bewijs en informatie gevonden wordt volgt er een tuchtzaak. Tweehonderd particulieren hebben zich bij de tuchtraad gemeld met het verzoek om ING-bankiers tuchtrechtelijk te vervolgen. Om welke en hoeveel bankiers het gaat is niet bekend.