Chinezen willen mummie terug, maar handelaar 'heeft het beeld niet meer'

• Wim Kopinga

  redacteur Online

Oscar van Overeem is het behoorlijk zat. In 1995 kocht hij in Hongkong een eeuwenoud Boeddhabeeld dat hem tot de dag van vandaag nog steeds veel gedoe oplevert. De architect en kunstverzamelaar sprak vandaag in de Amsterdamse rechtbank tijdens de zaak die tegen hem is aangespannen. Af en toe sloeg hij daarbij op tafel. "Als er zoveel bagger over je heen wordt gestort, is het tijd om daar paal en perk aan te stellen."

Het gedoe begon voor Van Overeem in 2014 toen hij een beeld uitleende voor een expositie in Boedapest. Eerder was het beeld al door een CT-scanner gehaald. Door de expositie werden die scans bekend bij een breder publiek, en werd het Boeddhabeeld met daarin een mummie in lotushouding wereldnieuws.

Wereldnieuws

Ook inwoners van het Zuid-Chinese dorpje Yangchun zagen de beelden en "barstten in huilen uit". Het standbeeld dat jaren geleden uit hun tempel verdween was eindelijk weer terecht. Gesprekken om het beeld terug te krijgen liepen op niets uit, waarna ze een zaak tegen Van Overeem aanspanden.

In het Boeddhabeeld zit het gemummificeerde lichaam van Zhanggong Zushi, een monnik die 1000 jaar geleden leefde. Toen Van Overeem daarover hoorde wilde hij "aanvankelijk meewerken, en het beeld terugbrengen naar Yangchun". Maar later kwamen er twijfels. "En die gedachte sloeg om toen ik dacht dat er een spelletje met mij gespeeld werd", zei Van Overeem vandaag in de rechtszaal.

Een groep dorpelingen uit Yangchun is speciaal voor de zitting overgevlogen:

Want naarmate de tijd vorderde ging hij twijfelen. Is het beeld dat hij in 1995 voor omgerekend 40.000 euro kocht wel het beeld dat de dorpelingen missen? Uit zijn eigen onderzoek zou blijken van niet.

Gat en gebroken nek

"Ik kreeg te horen dat er een gat in de linkerhand van het beeld zou zitten, tussen de wijsvinger en duim. Dat zou zo groot zijn dat er een vinger in past. Ook de nek van het beeld zou gebroken zijn, maar dat was bij het beeld dat ik gekocht had helemaal niet zo toen we het kregen." Daarna heeft Van Overeem "superhightech scans" laten maken. "Daaruit bleek dat er geen gat zat tussen de wijsvinger en duim." De scans laat hij in de rechtbank niet zien.

De Nederlandse advocaat Jan Holthuis, die het Chinese dorp vertegenwoordigt, zet vraagtekens bij het verhaal. "Ik betwijfel of dat onderzoek goed is uitgevoerd, want Van Overeem heeft geen toestemming gegeven om het beeld door onafhankelijke experts te laten onderzoeken." En nu is het te laat, want Van Overeem heeft het beeld niet meer in zijn bezit, zegt hij.

Fantasienaam

Onder druk van alle negatieve publiciteit deed Van Overeem het beeld in 2015 al van de hand. Wie het nu in zijn bezit heeft wil hij niet kwijt, omdat ze afgesproken hebben dat hij dat niet zegt. Veel meer dan dat hij een Chinese zakenman is kan Van Overeem ook niet kwijt, omdat hij niet meer van de man zegt te weten. "Die man heeft nooit zijn Chinese naam genoemd. Alleen zijn Engelse, en zoals dat gaat daar: dat is een fantasienaam, daar heb je niets aan."

"Ik had zowel zakelijk als privé last van dat beeld", zegt Van Overeem. "Dus toen die man wilde helpen, vond ik dat een heel goed plan." Uiteindelijk kwamen de twee overeen dat ze een ruil zouden doen. Op die manier was er geen papierwerk, waardoor de nieuwe bezitter niet te achterhalen is. "Hij wilde dat niet", zegt Van Overeem. "Hij zei: ik ben de sigaar als mijn naam bekend wordt."

Wegmaken

Holthuis vindt dat een raar verhaal. Hij ziet een "samenspanning tussen Van Overeem en de ruiler". De twee hebben volgens de advocaat een plan bedacht om het beeld "weg te maken". Ook acht hij het mogelijk dat de verzamelaar het beeld gewoon nog in bezit heeft.

Van Overeem is het daar niet mee eens. "En ik kan er nu niets meer over zeggen. Het beeld is niet meer van mij. Ik weet ook niet waar het is. Ik weet alleen dat de nieuwe eigenaar ook wil dat het teruggaat naar China." Hoe dat in zijn werk moet gaan wordt vandaag niet duidelijk. De rechter doet op 12 december uitspraak.