'Gat in de grond' IJtunnel symbool voor doorzettingsvermogen Amsterdam
"In feite is de IJtunnel niet meer dan een gat in de grond, want hij is niet mooi genoeg voor op een ansichtkaart. Maar toch is het een monument voor Amsterdam." Dat zei Harry Bijl, historicus en schrijver van het boek Monument onder 't IJ, vanochtend in het NOS Radio 1 Journaal. Vandaag is het precies vijftig jaar geleden dat de tunnel werd geopend door koningin Juliana.
Volgens de auteur staat het bouwwerk symbool voor ondernemerschap, doorzettingsvermogen en standvastigheid. Want het had nogal wat voeten in de aarde voordat de IJtunnel op zijn plek lag, vertelde hij. "In 1838 werd al een eerste brugplan ontwikkeld en een paar jaar later zelfs een tunnelplan. Daarna volgden nog tientallen plannen voordat Amsterdam in 1918 opdracht gaf voor een studie naar een verbinding met het stadsdeel Noord."
Bekijk hieronder beelden van de bouw en van de opening van de IJtunnel:
Uiteindelijk volgde in 1953 het besluit om dan echt aan de IJtunnel te beginnen. "Maar in 1957 werd de bouw stilgelegd, omdat er gebakkelei was met Den Haag, dat geen geld had voor de bouw. En Den Haag ging er ook niet mee akkoord dat Amsterdam het zelf wilde betalen."
Na een emotionele oproep op een grammofoonplaat van de toenmalige burgemeester Van Hall aan de leden van de Eerste en Tweede Kamer kwam er een oplossing.
Hieronder een deel van de oproep van burgemeester Van Hall:
"Dat grammofoonplaatje is echt een omslagpunt geweest in de discussie. Toen was er ook nog de vraag: doen we eerst de Coentunnel of eerst de IJtunnel? Toen is alsnog besloten om eerst met de Coentunnel te beginnen, maar parallel daaraan meteen de IJtunnel te doen", zei Bijl.
Amsterdam zette door en financierde de tunnel volledig uit eigen middelen en op 30 oktober 1968 werd de IJtunnel geopend, twee jaar later dan de Coentunnel.
Stadstunnel
De rol van de IJtunnel is zeker na de komst van de Noord/Zuidlijn veranderd, zei Bijl. "Het is nu echt een stadstunnel, maar in die periode ging het ook om de verbinding met heel Noord-Holland. Tot de komst van de Noord/Zuidlijn reden er 3000 bussen en 40.000 voertuigen per etmaal door de tunnel. Daarmee was het in personen gemeten de drukste tunnel van Nederland."
Hoewel hij de IJtunnel dus allesbehalve mooi vindt, spreekt de geschiedenis van het bouwwerk Bijl aan. "Nu wordt er vaak naar gekeken van 'dan is die tunnel weer dicht omdat er onderhoud nodig is' of 'het kost geld omdat het gerenoveerd moet worden voor de nieuwe wetgeving', maar de verhalen erover zijn veel mooier."