Flinke tegenvallers voor NS op het Britse spoor

De Nederlandse Spoorwegen kampen in het Verenigd Koninkrijk met financiële tegenvallers. Op twee van de drie Britse treinconcessies wordt verlies geleden en moet geld (54 miljoen euro) worden bijgelegd. Bovendien wordt er geruzied met het Britse ministerie van transport over de voorwaarden in een vervoerscontract.

PvdA-Kamerlid Henk Nijboer is boos. "De NS heeft niets te zoeken in het buitenland. Hou op met die buitenlandse avonturen. Het kan toch niet zo zijn dat ze geld verliezen met buitenlandse spoorlijnen, en dat Nederlandse reizigers daarvoor opdraaien. Er zijn voor de NS in Nederland genoeg investeringen te bedenken om het openbaar vervoer te verbeteren."

Abellio

De NS is in het buitenland actief onder de naam Abellio en zet daar inmiddels ongeveer net zoveel om als in eigen land. In Nederland valt er niet zoveel meer te groeien en te verdienen en dus hebben de spoorwegen hun oog op het buitenland laten vallen.

De NS zegt dat ze zich zo ook voorbereidt op de toekomstige ontwikkelingen op het spoor, ervaring opdoet met concessies en de concurrenten beter leert kennen. van de ervaringen in het buitenland kunnen de Nederlandse reizigers profiteren, zegt de NS.

In het Verenigd Koninkrijk heeft de NS drie spoorconcessies en een busdienst. In de eerste zes maanden van dit jaar werd 1,18 miljard euro omgezet. In het reizigersvervoer wordt gewerkt met netto-contracten, waarbij het risico voor rekening van de exploitant komt. Subsidies worden achteraf verrekend.

Ook in Duitsland is de NS actief. in een drietal regio's worden zes spoorverbindingen geëxploiteerd. In de eerste zes maanden van 2018 werd daar een omzet behaald van 168 miljoen euro. In Duitsland wordt gewerkt met bruto-contracten, waarbij Abellio per treinkilometer betaald krijgt, de opbrengsten of verliezen zijn voor rekening van de vervoersautoriteit.

Lastig

Het is een ingewikkelde en lastige zaak, zegt vervoerseconoom Bert van Wee van de TU Delft. "De NS opereert als een bedrijf, onderneemt, investeert en verdient, maar is ook een overheidsbedrijf en een publieke, collectieve voorziening, gefinancierd met belastinggeld. Moet de NS een winstdoelstelling hebben?"

"De vervoersmarkt is in beweging en geliberaliseerd en buitenlandse vervoerders zijn ook op de Nederlandse markt actief. Tegelijkertijd heeft de politiek er wat over te zeggen, want er gaat subsidiegeld in rond. En het gaat om de publieke ruimte met spoorrails en stations.

"Kan publiek geld niet beter in Nederland geïnvesteerd worden? Wat doe je met risico's en verliezen? Profiteert de reiziger hier van de winst elders of wordt het kaartje duurder en de dienstverlening minder als in het Verenigd Koninkrijk verlies geleden wordt? vraagt Van Wee zich af. "Het is bijna niet uit te leggen, denk aan het gedoe met de hsl-lijn en het debacle met de Fyra."

Schiphol

Niet alleen de Spoorwegen zijn over de grenzen actief. Luchthaven Schiphol doet ook zoiets en heeft belangen in luchthavens in Frankrijk, New York, Brisbane en Zuid-Korea. In 2017 werd daarmee 73 miljoen euro verdiend, bijna een kwart van de hele winst van de luchthaven.

Schiphol is voor 70 procent van de staat, de gemeente Amsterdam is voor 20 procent eigenaar, Rotterdam voor 2 procent en de resterende 8 procent is in handen van de Franse partner Aeroports de Paris.

Ook bij Schiphol is de reden voor de buitenlandse activiteiten ervaring opdoen en het versterken van het netwerk.