Willem-Alexander mag op staatsbezoek bij Elizabeth

• Piet van Asseldonk

  redacteur Koninklijk Huis

Het staatsbezoek dat koning Willem-Alexander en koningin Máxima komende week aan het Verenigd Koninkrijk brengen, is niet zomaar een staatsbezoek.

Het is er een van de buitencategorie. Dat komt mede door de politiek gevoelige situatie vanwege de brexit. Daarover mogen constitutionele vorsten als Elizabeth en Willem-Alexander echter slechts de spreekbuizen van hun regeringen zijn.

Bijzonder is het staatsbezoek vooral vanwege de persoon van de Britse vorstin. Elizabeth (92 jaar) zit al 66 jaar op de troon. Zij is de langst regerende monarch ter wereld en alles wijst erop dat zij, trouw aan de monarchale tradities in haar land, tot het einde van haar leven in functie zal blijven.

12 eeuwen monarchie

Vergeleken met koningin Elizabeth is koning Willem-Alexander (51 jaar) met zijn vijfjarig koningschap nog maar een 'beginneling'. Toen Elizabeth in 1958 Nederland met een staatsbezoek 'vereerde', was hij nog niet eens geboren. Daar komt bij: de Nederlandse monarchie bestaat ruim twee eeuwen. De Engelsen hebben al meer dan 12 eeuwen een koning.

Het Britse Koninkrijk was, voordat de dekolonisatie er het mes in zette, een supermacht. Uitvloeisel daarvan is dat Elizabeth nog steeds het staatshoofd van Australië, Nieuw Zeeland en Canada is. In termen van traditie, statuur en publicitaire attractiviteit steekt de Nederlandse monarchie maar bleekjes af bij de Britse.

De banden tussen het Britse en Nederlandse vorstenhuis zijn overigens hartelijk. Willem-Alexander bracht meteen na zijn troonsbestijging een kennismakingsbezoek aan Elizabeth en de twee vorsten troffen elkaar ook bij oorlogsherdenkingen in 2014 en 2015. Maar toch: Willem-Alexander mág op staatsbezoek bij Elizabeth.

Gretigheid

Een staatsbezoek is de hoogste protocollaire vorm van contact tussen landen. In haar 66-jarige regeerperiode heeft Elizabeth 111 staatsbezoeken afgelegd. Koningin Beatrix nam in de 33 jaar dat ze op de troon zat 58 uitgaande staatsbezoeken voor haar rekening. Het bezoek dat Willem-Alexander en Máxima haar nu brengen is hún zeventiende in 5 jaar.

Bij inkomende staatsbezoeken evenwel is het verschil groot. Elizabeth tekent voor zowat evenveel inkomende als uitgaande staatsbezoeken: circa 110. Beatrix en Willem-Alexander echter ontvingen de helft minder staatshoofden dan ze bezochten. Dat geeft de gretigheid van veel staatshoofden aan om een staatsbezoek aan het Verenigd Koninkrijk te brengen.

Voor de hoogbejaarde Elizabeth zijn staatsbezoeken een zware belasting. Zélf op staatsbezoek gaan, doet ze nog nauwelijks en al jaren ontvangt ze niet meer dan één staatsbezoek per jaar. Dit jaar valt Willem-Alexander die eer te beurt. Dat wil niet zeggen dat koningin Elizabeth het Nederlandse koningspaar tijdens hun bezoek voortdurend zal vergezellen. Nogal eens laat ze zich - op zich, niet ongebruikelijk - vervangen door enkele van de vele troonopvolgers die er in de Britse koninklijke wachtkamer zitten.

Prins Charles

Zo zal Elizabeths oudste zoon prins Charles (69 jaar en eerste in de lijn van de troonopvolging) het Nederlandse koningspaar informeel ontvangen. Koningin Elizabeth neemt daarna de ceremoniële ontvangst voor haar rekening. Bij lunch en staatsbanket is zij ook aanwezig, maar de thee wordt gedronken bij prins Charles.

Op de tweede bezoekdag spelen Elizabeths zoon prins Edward (54 jaar en tiende in de lijn van troonopvolging) en Elizabeths neef Edward (73 jaar en 24ste in de lijn van troonopvolging) een rol in de begeleiding van het Nederlandse gezelschap. Elizabeth zelf neemt afscheid van het Nederlandse bezoek.

Afwezig in het gepubliceerde programma zijn Elizabeths kleinzonen c.q. zonen van Charles en Diana: prins William (36 jaar en tweede in de lijn van troonopvolging) en prins Harry (34 jaar en zesde in de lijn van troonopvolging).

Theresa May

Dat koningin Elizabeth geen permanent zichtbare rol speelt bij het staatsbezoek van Willem-Alexander en Máxima aan Londen doet geen afbreuk aan het gewicht ervan. De toespraak van de Nederlandse koning in het Britse parlement en diens ontmoetingen met premier Theresa May, oppositieleider Jeremy Corbyn en Charles Bowman, de hoogste bestuurder van de Londense City, bewijzen dat.

Brexit of niet, zo lijkt de boodschap, Nederland en Groot-Brittannië willen bevriende naties blijven.