Lokale partijen hebben het lastig in België, ondanks veel flyeren
Gilberte Muls kijkt vol jaloezie naar Nederland. De lijsttrekker van lokale partij Lubbeek Leeft hoopt komende zondag bij de Belgische gemeenteraadsverkiezingen op een goed resultaat. Maar een derde van alle raadszetels, zoals de Nederlandse lokale partijen haalden, dat gaat in België nooit lukken.
"Wij hebben hier Theo", zegt ze met een grote stapel folders in haar hand. Theo is Theo Francken, staatssecretaris van Migratie en de populairste politicus van België. Franckens ambities stoppen niet bij bij een plek in de nationale regering. Nee, hij wil ook burgemeester blijven van de gemeente Lubbeek en dus staat hij op de lijst van de Vlaams-nationalisten, de N-VA.
Je zult als lokale partij de pech maar hebben. Francken is populair en het grootste deel van het dorp is trots dat één van hen het nu in Brussel voor het zeggen heeft. Zijn portefeuille Migratie heeft weinig met de lokale politiek te maken, maar waarom zou je hem niet bedanken met een stem?
Muls is niet het type dat zich neerlegt bij Francken suprematie. Voor de verkiezingen loopt ze drie weekenden lang honderden Lubbeekse brievenbussen langs om er elke week een andere folder in te doen. Alles voor een beetje naamsbekendheid. Maar ze weet ook dat ze de naamsbekendheid van Francken niet gaat bereiken.
Hoewel Gilberte Muls al weken aan het flyeren is, wil het niet echt lukken om bekendheid te genereren:
"Om bekend te worden moet je regelmatig in de media verschijnen", zegt ze terwijl ze af een toe een folder door een brievenbus gooit. "Theo is elke dag op televisie. Ik in een goed jaar één keer." Lubbeek Leeft nodigde de media uit voor de presentatie van het verkiezingsprogramma. "Daar kwam niemand op af. Maar als Francken z'n programma presenteert is dat wel nieuws."
Het is een probleem dat veel lokale Belgische partijen hebben. Van de 150 Belgische parlementariërs zijn er 115 actief in de lokale politiek. Ook 13 ministers en staatssecretarissen dingen bij de komende verkiezingen mee om een plekje in de gemeenteraad. En dat zijn dan alleen nog de politici op nationaal niveau. België heeft ook nog vijf regionale parlementen en regeringen vol met politici die lokaal verkiesbaar zijn.
Andersom redeneren
Dubbelfuncties zijn in de Belgische politiek heel normaal. Voor veel kiezers is het zelfs een argument om op iemand te stemmen. Een Nederlander zal snel redeneren: hoe kan die burgemeester z'n werk nou goed doen als hij ook iedere dag in Den Haag moet zijn? Een Belg redeneert andersom: wat krijgt mijn burgemeester in Brussel voor elkaar, als hij geen parlementslid is? Een kort lijntje met de regering is handig als je het in Brussel wil opnemen voor je dorp of stad.
Muls zet daar de voordelen van een lokale partij tegenover. "De mensen op onze lijst komen hier allemaal vandaan. Ze wonen tussen de Lubbekers en ze weten wat er leeft." Ze wist er de vorige keer een paar zetels mee binnen te halen en hoopt nu op meer. Maar een derde van alle raadszetels, zoals in Nederland? Ze kan er alleen maar van dromen.
'Zo is het nou eenmaal in België'
Het frustrerendste: mocht staatssecretaris Francken de lokale verkiezingen in Lubbeek winnen, dan zal hij alleen in naam burgemeester worden. Voor de dagelijkse werkzaamheden zal hij een plaatsvervanger aanwijzen. Pas als hij volgend jaar bij nationale verkiezingen zijn plek in de regering verliest, zal hij de burgemeestersjerp weer omdoen.
Voor een puur lokale politicus als Gilberte Muls is het onlogisch. Zelf zou ze het systeem graag veranderen. Ze zou een verbod invoeren op 'dubbelmandaten', zoals ze in België heten. "Op die manier zou een plaatselijke partij meer kansen hebben. Maar we moeten er mee leven, het is nou eenmaal zo in België."