Met VR-bril zie je de pracht én kwetsbaarheid van erfgoed in oorlogsgebied
Je moet er een virtualreality-bril voor opzetten, maar dan krijg je een ervaring die je in Nederland niet snel zult krijgen: je stapt oorlogsgebied binnen. Je hoort nog net geen kogels suizen, maar links en rechts van je zie je alleen nog maar verwoesting.
Het kan in het museum voor Arabische kunst en cultuur in Parijs, het IMA, in de tentoonstelling Cités Millénaires. Het is een reis langs steden, monumenten en heilige plekken die de afgelopen jaren werden aangevallen en vernietigd door terreurbeweging IS. En in plaats van foto's, films en maquettes neer te zetten heeft het museum iets nieuws gedaan: je wordt figuurlijk ondergedompeld in Irak en Syrië en ook Libië. Het is overwegend een digitale tentoonstelling, met 3D-animaties en virtual reality.
In deze video legt Yves Ubelmann, de bedenker van het project, uit hoe de tentoonstelling tot stand kwam:
Je loopt als bezoeker van het IMA dus dwars door oorlogsgebied. Met een VR-bril sta je in een stukgeschoten moskee, of tussen het puin van de Syrische stad Palmyra. Je hoort de wind en ziet een hagedis voor je voeten weg schieten. Om je heen staan alleen maar ruïnes, geëxplodeerde gebouwen en restanten van muren en zuilen. Je weet dat hier vele doden vielen en dat grote groepen mensen moesten vluchten. Je staat er tussen en dat voelt beklemmend.
"De antieke gebouwen van Palmyra werden deels vernietigd, steden als Mosul en Aleppo werden verwoest", zegt museumdirecteur Jack Lang. "Die gebouwen: dat gaat niet alleen om stenen. Het is ons erfgoed, het is gemeenschappelijk bezit en het behoud daarvan gaat ons allemaal aan." Dat behoud krijgt bij het IMA een geheel nieuwe invulling. Een digitale invulling.
Driedimensionaal
De Franse start-up Iconem reisde met camera's en drones naar Syrië en Irak, nam er vele duizenden foto's en haalde die foto's op kantoor in Parijs door de computer, met ingewikkelde algoritmes en kunstmatige intelligentie. Het resultaat: alle gefotografeerde monumenten konden driedimensionaal en nauwgezet worden gereconstrueerd. Soms ook in de staat van voor de verwoestingen die terreurgroep IS aanrichtte.
Het 3D-beeldmateriaal werd daarna overhandigd aan de game-multinational Ubisoft. Die gebruikte haar computers om een aantal monumenten in Irak en Syrië nog verder digitaal te bewerken en er virtual reality van te maken.
Het resultaat is verbluffend en indringend. Je loopt in eeuwenoude gebouwen en ziet de vernietiging die terroristen hebben aangericht. Aan je voeten dwarrelt het stof van de ruïnes, boven je vliegt een vogel door een kapotgeschoten raam. Je staat op plekken waar je liever niet zou staan en waar bijna niemand graag zou staan. "Je ziet de schoonheid én de kwetsbaarheid van historische monumenten", zegt Lang tot slot. "Zoals ze ooit waren, en zoals ze door de oorlog zijn geworden."