Nieuwe kaart brengt ondergrond van Nederland in beeld

Na meer dan veertig jaar is er weer een geologische kaart van de ondergrond van Nederland. De kaart, opgesteld door wetenschappers van de Geologische Dienst Nederland, werd vanmiddag gepresenteerd. De vorige stamt uit 1975.

De opstellers wijzen erop dat kennis van de ondergrond onmisbaar is voor de bouw en de energie- en drinkwatervoorziening van de toekomst. Voor het eerst is op de kaart ook de grond onder de Noordzee te zien, en de ondergrond van de Nederlandse Antillen.

De kaart is ook voor bijvoorbeeld de energietransitie van belang. In de video zie je waarom:

Met de onthulling wordt tevens het honderdjarige bestaan van de Geologische Dienst Nederland gevierd, die in 1918 werd opgericht. Deze dienst, onderdeel van onderzoeksinstituut TNO, verzamelt gegevens van de ondergrond, en brengt grondmonsters samen in een soort bibliotheek van de Nederlandse bodem. In totaal gaat het hierbij om de resultaten van 500.000 boringen, 143.000 sonderingen (bodemonderzoek) en 130 miljoen grondwatermetingen.

Tapijt oplichten

Met de kaart is het mogelijk om een paar meter de grond in te kijken, en de variatie die je dan ziet is groter dan je zou denken, vertelt Michiel van der Meulen van de Geologische Dienst. "Het is alsof je het tapijt oplicht en kijkt wat eronder ligt. Je ziet dan bijvoorbeeld de loop van rivieren en het effect van getij van heel lang geleden. Je ziet van alles wat nu relevant is omdat het bepaalt waar de grond kan verzakken of niet."

Vooral voor de bouw is dit belangrijk. Want gebrekkige kennis van de ondergrond kan leiden tot forse kosten. "Het gaat om kosten die je maakt als er bij een bouwproject toch meer gaat verzakken dan je had verwacht of als er iets misgaat in de grond. Dat zijn vaak verrassingen. Met deze kaart en alle kennis die erachter zit, willen we die verrassingen zoveel mogelijk vermijden."

Andere blik op dezelfde stenen

Ook voor de energievoorziening is kennis van de ondergrond essentieel. Tot nu toe ging het daarbij om kennis die belangrijk was voor olie- en gaswinning, en in de toekomst zal het steeds vaker gaan om aardwarmte. Daartoe is het omvangrijke archief met boorkernen in Zeist belangrijk, vertelt Van der Meulen. Hier ligt een grote collectie grond- en gesteentemonsters opgeslagen, verzameld in ruim honderd jaar.

Het is belangrijk, aldus Van der Meulen, om deze gesteentes te bewaren, want zo blijven de grondmonsters beschikbaar voor onderzoek. "Als je bijvoorbeeld niet meer naar gas zoekt maar naar aardwarmte, dan kun je hier terugkeren en met een andere blik naar dezelfde stenen kijken. Dan kun je zien of er ruimte in de stenen en tussen de korreltjes zit, waardoor er warm water in kan zitten."

Ook de ondergrond van de Noordzee is op dit moment erg belangrijk. "We gaan veel doen op de Noordzee, want alle windparken die daar worden gebouwd, moeten worden gefundeerd. Dus een kaart die laat zien hoe groot de variatie in de ondergrond van de Noordzee is, helpt daarbij."

Caribische eilanden

De kennis van de ondergrond van de Cariben is minder omvangrijk dan die van het Nederlandse vasteland. De geologie van beide gebieden verschilt flink. In het Caribische deel zijn bijvoorbeeld twee actieve vulkanen, er bestaat een kans op aardbevingen en tsunami's en ook kunnen orkanen overstromingen en aardverschuivingen veroorzaken.

Het verschijnen van de nieuwe kaart met ook de Antillen erop is volgens directeur Tirza van Daalen van de Geologische Dienst een bijzondere gebeurtenis. "Na 43 jaar is er nu weer een nieuwe kaart, niet alleen van Nederland zelf maar van ons hele Koninkrijk."

Van Daalen tekent aan dat de geologie van het overzeese gebied minder systematisch in kaart is gebracht dan die van 'Europees Nederland'. "Maar met het meenemen van Caribisch gebied op deze kaart spreekt GDN de intentie uit om hier in de toekomst meer aandacht aan te besteden."