Nieuwe tariefverhogingen: Trump wil Xi raken waar het pijn doet
Ook de laatste ontmoetingen tussen de VS en China hebben niet kunnen voorkomen dat beide landen opnieuw importtarieven op elkaars producten verhogen. De VS hebben, zoals gepland, op nog eens 16 miljard dollar aan Chinese goederen de tarieven tot 25 procent opgeschroefd. De Chinezen hebben op hun beurt hetzelfde gedaan met Amerikaanse producten. In de eerste ronde werd voor 34 miljard dollar aan producten extra belast.
De twee landen hebben samen over en weer al voor 100 miljard dollar importtarieven opgelegd voor onder meer staal en aluminium, sojabonen, plastics, thermometers, auto's, vliegtuigmotoren, wijn, noten, flatscreens, varkensvlees en nog honderden producten. Doel van de VS is meer banen in de VS te creëren.
De uitgebreide lijst zegt iets over hoe Trump probeert de druk op de Chinese leider Xi Jinping op te voeren. Juist deze selectie van goederen kan de Chinezen raken waar het pijn doet: de vervuilende industrie.
Het doelwit
Het mes dat Trump vandaag trekt snijdt aan twee kanten. Enerzijds hoopt hij dat er nu meer producten in Amerika zelf geproduceerd gaan worden omdat ze te duur worden om te importeren. Met hopelijk meer banen tot gevolg.
Anderzijds hoopt hij afspraken te kunnen maken met Xi om de handelsbalans op de langere termijn in het voordeel van Amerika te kunnen verbeteren. De uitgebreide importtarieven moeten zijn eisen kracht bij zetten.
Kijk maar naar de samenstelling van de lijst, legt data-analist Paul Verhagen van het Haagse Centrum voor Strategische Studies uit. Daarop staat een hele rij aan industriële producten zoals staal, chemicaliën en zware machines.
Die goederen zijn van grote, deels symbolische, waarde voor de Chinese overheid. Dat heeft te maken met hoe de Chinese economie zich de afgelopen decennia ontwikkeld heeft.
"De groei van de economie is voor een groot deel gebouwd op industrieën die de overheid zelf in handen heeft: zoals de productie van staal, chemicaliën en kool", zegt Verhagen. Het is de trots van de overheid. "Daar hebben ze eigenlijk teveel in geïnvesteerd." Met een overschot van die producten en hevige vervuiling tot gevolg.
Overschotten die deels tegen lage prijzen 'gedumpt' werden op de buitenlandse markt: dat was juist een belangrijke reden voor Trump om de handelsaanval op China te openen. Hij wil af van zulke laaggeprijsde buitenlandse producten als staal die Amerikaanse bedrijven wegconcurreren en zo Amerikaanse banen kosten.
Alles draait om banen
Nu wil de Chinese overheid daar vanaf: de productie moet naar beneden en de vervuiling moet worden aangepakt. Maar dat ligt politiek gevoelig. "In China bestaat niet echt een populistische uitlaatklep zoals verkiezingen", legt Verhagen uit. De gemiddelde levenskwaliteit van Chinezen is de maatstaf waarlangs de overheid beoordeeld wordt. En dat wil vaak vooral zeggen: de hoeveelheid banen.
Als ze vervuiling willen terugdringen en productie naar beneden schroeven, zullen mensen hun banen verliezen, verwacht Verhagen. En dat is precies een zere plek waar de Amerikanen nu op drukken.
Verhagen: "Het was al een hele moeilijke uitdaging om dat te doen voordat de importtarieven er waren. De Chinese overheid had op meer geld en tijd gerekend om de plannen uit te kunnen voeren. Er is nu minder tijd en minder geld." Xi zal ook hierom dus zo snel mogelijk van de nieuwe tarieven af willen.
'Verkeerde middel'
Het is natuurlijk de vraag hoe effectief de plannen van Trump zijn. Als het om Amerikaanse banen gaat: niet heel erg, is het antwoord van Rabobank economen Hugo Erken en Koen Verbruggen.
Het is volgens hen weliswaar zo dat veel Amerikanen die in de maakindustrie werken de afgelopen decennia hun baan zijn kwijt geraakt, maar dat is maar zeer ten dele aan de goedkope import uit China te wijten: 'slechts' tien procent van de banen verdween daardoor. De rest was vooral het gevolg van technologische ontwikkeling en automatisering. Er konden steeds meer goederen gemaakt worden met minder mensen.
"Uiteindelijk is het probleem met technologische ontwikkeling dat dit niet teruggedraaid kan worden en ook electoraal niet echt lekker bekt", schrijven de economen in hun nieuwe onderzoek. "Het is veel eenvoudiger om het buitenland de schuld te geven voor alle binnenlandse economische malaise en vervolgens tarieven te implementeren." Die tarieven zullen het eigenlijke probleem niet verhelpen, stellen ze.
Nog net geschrapt
China lijkt ondertussen nog niet te buigen. Xi heeft in reactie op de maatregelen van Trump, zoals aangekondigd, meteen een even groot pakket aan tegenmaatregelen ingevoerd. En niet geheel toevallig: op de Chinese lijst staan vooral producten die gemaakt worden in staten waar Trump zijn stemmen vandaan haalt.
Saillant detail: in eerste instantie wilde de Chinese overheid ook de import van Amerikaanse ruwe olie flink duurder maken. Maar dat product heeft Xi intussen van de lijst moeten schrappen. Niet door druk van de Amerikanen, maar door protest van Chinese bedrijven. Zij hebben de Amerikaanse ruwe olie voorlopig nog te hard nodig.