In Rusland werk je straks tot aan je dood
Het besluit kwam als een duveltje uit een doosje. Op een tactisch gekozen moment, de dag voor het begin van het WK voetbal in Rusland, kondigde premier Medvedev een drastische verhoging van de pensioenleeftijden aan. Vanaf 2019 moeten Russen langer doorwerken. Voor vrouwen van 55 nu naar 63 in 2034. Voor mannen van 60 naar 65 in 2028.
En daar zit meteen een van de grote problemen. In ruim de helft van de Russische regio's halen mannen hun 65ste helemaal niet.
Het overgrote deel van de Russen is woedend. Er is een spoor van protestbijeenkomsten over Rusland getrokken, ook in plaatsen waarvan de inwoners normaal gesproken nooit de straat opgaan. Zo ook in Saratov:
Vandaag hield de Doema een hoorzitting over de voorstellen. Het Russische parlement is in eerste lezing al akkoord met de verhoging, maar de uitslag van de stemming was uitzonderlijk. Alleen de Poetin-partij Verenigd Rusland, die een overweldigende meerderheid heeft in het parlement, stemde voor.
De andere partijen, normaal gesproken toonbeelden van volgzaamheid, verwierpen de voorstellen. Vooral de Communistische Partij verzet zich hevig.
Dat laatste is niet zo verwonderlijk. Het staatspensioen gold, samen met gratis onderwijs en gezondheidszorg, tijdens de decennia van de Sovjet-Unie als een van de belangrijkste verworvenheden van het communisme.
De ineenstorting van het Sovjet-rijk begin jaren 90 sleurde veel van die verworvenheden mee in zijn val. Maar het pensioen, hoe karig (gemiddeld 180 euro per maand) ook, met zijn extreem lage pensioenleeftijden bleef fier overeind. Het was een van de weinige zekerheden die Russische werknemers nog over hadden.
Maar niet alleen de Communistische Partij heeft bezwaren tegen de voorstellen van Medvedev. Uit een opiniepeiling van het onafhankelijke Levada Centrum blijkt dat maar liefst 89 procent niets van de verhoging wil weten, een ongekend hoog percentage.
Toch moet er wel iets gebeuren. De pensioenen worden rechtstreeks uit de Russische schatkist betaald. Individuele of collectieve regelingen bij pensioenfondsen bestaan nauwelijks.
Extra overheidsfondsen, bedoeld als appeltje voor de dorst in economisch magere tijden, zijn leeggezogen om de pensioenen te kunnen betalen. Dat komt mede doordat Rusland vergrijst. Steeds minder mensen moeten de pensioenen voor steeds meer ouderen ophoesten. Dat wordt nog eens versterkt door de hoge werkloosheid onder jongeren.
De voorzitter van de Doema, Vjatsjeslav Volodin, reist stad en land af om de Russen te wijzen op de noodzaak van de pensioenhervorming. Hij zei onlangs in Saratov dat het pensioensysteem "een enorm gat" vertoont. Volgens hem stort het stelsel volledig in als er nu niet wordt ingegrepen. En dan zijn er helemaal geen pensioenen meer, concludeerde hij.
Hoewel president Poetin zelden zwijgt over belangrijke kwesties, houdt hij zich nu op de achtergrond. De hervormingen zijn een zaak van de regering, zei zijn woordvoerder kort nadat de voorstellen bekend waren gemaakt. Dat is niet zo gek. Er is maar weinig waar Russen zich zulke zorgen over maken als hun pensioen.
Poetins aanhang is onder grote delen van de bevolking te vinden, maar juist de groep die tegen het pensioen aanzit, wordt zwaar getroffen. En dat is een risico voor de president die alle uitingen van protest zoveel mogelijk wil uitbannen. Het is dan ook zeker niet uitgesloten dat hij de regering opdracht geeft om de pijn te verzachten, als hij al geen streep door de voorstellen zet.
Dat zal zijn populariteit, getaand door de ophef rond de pensioenen, ongetwijfeld ten goede komen. Maar het plaatst de regering voor de onmogelijke opdracht om het geld dan maar ergens anders te vinden.