'Columns van Borst hebben verpleeghuizen uit verdomhoekje geholpen'

• Anne ter Rele

  redacteur Online

"Hugo Borst heeft door de verhalen over zijn moeder een gezicht gegeven aan de ziekte alzheimer", zegt Marita de Kleijne. Ze werkt al veertig jaar in de ouderenzorg. "Hij heeft mensen die nooit in een verpleeghuis komen, laten zien wat het is. Het is alsof je over zijn schouder meekijkt."

Vandaag werd bekend dat Joke Borst, de moeder van Hugo, is overleden. Ze leed aan alzheimer en werd 89 jaar.

Hugo Borst schreef al bijna vier jaar columns voor het AD Magazine over de ziekte van zijn moeder en maakte zich hard voor een betere ouderenzorg. In een manifest dat hij samen met onderzoeker Carin Gaemers in 2016 publiceerde, beschreef hij veranderingen die hij nodig achtte, zoals meer personeel en minder administratieve rompslomp. Het manifest zorgde ervoor dat het kabinet 2,1 miljard euro extra uittrok voor ouderenzorg.

Kennis en kunde, ondanks het personeelstekort

Verzorgende De Kleijne is een trouwe lezer van de columns van Borst. Volgens haar geeft de groeiende aandacht de samenleving een beter beeld van verpleeghuizen. "Er wordt vaak negatief over geschreven, over wat er hier allemaal fout gaat. Maar Borst heeft laten zien dat de ziekte alzheimer verschrikkelijk is, niet het verpleeghuis." De columns en het manifest hebben verpleeghuizen uit het verdomhoekje geholpen, denkt De Kleijne. "Je leest in de stukken dat de verzorgenden er liefdevol verzorgen, met kennis en kunde, ondanks het personeelstekort."

Ze herkent de beelden die Borst schetst. "Op foto's zie je dat zijn moeder in een vergevorderd stadium was. Als je lang alzheimer hebt, kun je uiteindelijk steeds minder geven en alleen maar ontvangen. Dat zie je in haar blik: ze was daar echt tijdens haar laatste weken mee bezig."

De columns hebben een maatschappelijke urgentie gecreëerd, denkt ook Tineke Abma, hoogleraar cliëntenparticipatie in de ouderenzorg aan het VUmc. "De columns laten zien dat het gaat om mensen van vlees en bloed, en niet alleen om cijfers. Het was al langer duidelijk dat de bezuinigingen in de zorg leidden tot te weinig personeel. Maar doordat Borst die nummers koppelde aan een persoonlijk verhaal, en een oplossing gaf, kwam er een doorbraak in de politiek."

Borst pleitte in zijn columns voor minstens twee verzorgenden per acht ouderen. "In mijn woongroep zijn we met zeven cliënten", zegt verzorgende De Kleijne. "Op drukke momenten zijn we met z'n tweeën, voor de rest doe ik het in mijn eentje. Maar er is ook altijd nog een woonzorgassistent die opruimt, koffie zet en familie opvangt. Zij maakt het huiselijk bij ons."

Ook de V&VN, de beroepsvereniging voor verzorgenden en verpleegkundigen, is blij dat de ouderenzorg steeds hoger op de politieke agenda staat, zegt woordvoerder Jacek Magala. "We zijn dankbaar, maar er moet nog veel gebeuren. Het geld is nu beschikbaar, maar de komende tijd moet dat zijn weg vinden."

Verzorgenden zijn ook nog te veel tijd kwijt aan administratie, zegt Magala. "Er worden taken op hun bord gegooid die ze niet zouden hoeven doen. Denk dan aan voorraden aanvullen of wificodes instellen. Zulke klusjes leiden af van tijd voor de patiënt." Er is dus nog veel te winnen, denkt hij. "Maar de inzet van Borst heeft die strijd wel makkelijker gemaakt."

Volgens hoogleraar Abma valt er ook nog veel te winnen voor de thuiszorg van ouderen. "Het overgrote deel van de ouderen blijft uiteindelijk thuis wonen. Ik hoop dat Borst ook nog met mensen uit die sector gaat praten. Hij heeft de journalistieke kracht en samen met Gaemers ook de deskundigheid. Ook bij wijkverpleging kunnen nog grote stappen gezet worden."