Medellín: van de moordstad van Pablo Escobar tot hightech-hub
Bij de ingang van de wijk staart de machtigste drugsbaas die de wereld ooit heeft gekend je aan. "Welkom in de wijk van Pablo Escobar" staat er in vette letters naast het gezicht van 'el patrón', de chef. Dit deel van de Colombiaanse stad werd ooit gebouwd in opdracht van de leider van het beruchte Medellín-kartel.
Het is een van de weinige plekken in Medellín waar de herinnering aan Escobar levend wordt gehouden. De rest van de stad probeert al jaren af te komen van het bloedige imago dat door de drugsbaron nog altijd aan hun stad kleeft.
In de jaren negentig was Medellín door Escobar de gevaarlijkste stad ter wereld. Het moordcijfer lag jarenlang boven de 300 per 100.000 inwoners.
Inmiddels probeert Medellín zich te ontdoen van dat bloedige imago. En dat lijkt te lukken:
"Veel Colombianen noemen zijn naam liever niet", zegt Sjoerd Martens, een Nederlander die sinds ruim een jaar in Medellín woont. "Ze balen er dan ook van dat steeds meer buitenlanders naar Medellín komen voor 'narco-toerisme', rondleidingen langs plekken in de stad die te maken hebben met de bloedige heerschappij van Escobar."
De wijk die zijn naam draagt is een populaire attractie van Escobar-tours, legt stadsgids Silvio Martinez uit. Het narco-toerisme groeide flink, mede dankzij het succes van de populaire Netflix-serie Narcos. "Alleen al het feit dat we hier zijn, bewijst dat de stad is veranderd. In de jaren 90 kon je hier niet zomaar rondlopen."
Medellín is inderdaad veranderd. Na de dood van Pablo Escobar in 1993 nam het geweld langzaam af. Sinds een paar jaar staat de stad niet eens meer in de top vijftig van gevaarlijkste steden ter wereld. Een feit dat door veel Paisa, inwoners van Medellín, trots wordt vermeld.
De gemeente klopt zich graag op de borst voor dat succes, deels terecht. De stad pakte uit met grote infrastructurele projecten met een sociale impact, zoals de beroemde kabelbaan tussen de rijke en arme wijken van de stad. Bibliotheken in achterbuurten, roltrappen in een berucht stadsdeel: Medellín oogstte er bewondering mee.
Maar ook een herschikking van de criminele organisaties zorgde voor een jarenlange afname van het geweld. Tegenwoordig is Medellín niet gewelddadiger dan de meeste grote steden in Latijns-Amerika.
Het hele jaar door zomers weer, aardige mensen en het is betaalbaar.
In de rijke wijken van de stad barst het inmiddels van de hippe barretjes, chique restaurants en populaire uitgaansgelegenheden. Tussen de beelden van de wereldberoemde kunstenaar Botero, geboren en getogen in Medellín, lopen overal toeristen. Vorig jaar trok de stad ongeveer een kwart miljoen buitenlandse bezoekers.
"Het leven is hier goed", zegt de Nederlandse Sjoerd Martens. "Het hele jaar door zomers weer, aardige mensen en het is betaalbaar." Martens werkt bij een tech-bedrijf dat de PR verzorgt voor start-ups. "Deze stad doet zijn best om jonge ondernemers te helpen", zegt hij onderweg naar 'Ruta N', het innovatiecentrum van Medellín. Een hip gebouw behangen met verticaal groen dient onder andere als kantoorruimte voor talloze beginnende high-tech ondernemingen.
Meest innovatieve stad
De directeur van Ruta N, Alejandro Franco Restrepo, legt uit wat het doel is van zijn organisatie: "We proberen de economie van Medellín om te buigen van een traditionele- naar een kenniseconomie."
De stad werkt samen met het bedrijfsleven en de universiteit en helpt jonge ondernemers. Mensen zoals Carlos Eduardo Álvarez. Hij is 22 en CEO van WorkEp, een bedrijf dat inmiddels partner is van Google. "Ruta N heeft ons deels gefinancierd en bracht ons in contact met potentiële investeerders. En we kregen hulp bij de administratieve kant van het opzetten van ons bedrijf", vertelt Álvarez.
Die aanpak van de stad trekt in ieder geval de aandacht. "In 2013 werden we verkozen tot meest innovatieve stad van de wereld", zegt de directeur van het innovatiecentrum. "En Ruta N werd eerder dit jaar uitgeroepen tot een van de meest innovatieve bedrijven van Latijns-Amerika."
Wie even googelt ziet dat Medellin inmiddels bovenaan tal van positief klinkende lijstjes staat. Van 'aantrekkelijkste bestemming van Zuid-Amerika' tot 'beste vestigingsplaats voor bedrijven in Colombia': het imago begint te veranderen. De stad komt de afgelopen jaren vooral positief in het nieuws.
"Natuurlijk zijn er nog genoeg problemen", geeft Alejandro Franco Restrepo van het innovatiecentrum toe. "Er is nog steeds veel ongelijkheid bijvoorbeeld. Maar we doen er van alles aan om een betere stad te krijgen."
Ook Sjoerd Martens is positief. "Voorlopig is hier nog minder werkgelegenheid dan in de hoofdstad Bogota. Maar als Medellín zo doorgaat, wordt dit straks echt wel een regionale hightech-hub."
Drugsbaas blijven herinneren
Langzaam maar zeker lijkt de stad zich zo te ontworstelen aan het bloedige imago van Escobar. Maar niet overal is dat het geval. In de wijk die zijn naam draagt, in een van de huisjes die op zijn kosten werden gebouwd, schudt een oudere dame haar hoofd.
Mevrouw Ana kreeg haar woning van de drugsbaas, en nog steeds hangt zijn portret prominent in haar woonkamertje. "Hij heeft ons nooit iets misdaan, integendeel", zegt ze. "En hij was echt niet de enige die geweld gebruikte hoor." Bendes hebben het nog steeds voor het zeggen in de buurt en echt veilig is het er nog steeds niet. Het geweld neemt de laatste tijd ook weer wat toe in de stad.
"Wat mij betreft is er weinig veranderd", verzucht mevrouw Ana, terwijl ze het portret van haar held aan de camera toont. Ze is een van de weinigen die zich de drugsbaas wil herinneren. De rest van Medellin wil 25 jaar na zijn dood nu eindelijk wel eens van Pablo Escobar af.