Noodhulp op Lombok: goedbedoeld, noodzakelijk, maar ongecoördineerd

• Anne ter Rele

  redacteur Online

"Mensen bekijken het hier per dag. Natuurlijk zit het tegen, maar de sfeer is positief. Buren helpen elkaar om de tenten in de noodkampen op te zetten, iedereen eet met elkaar. Als iemand noedels of rijst over heeft, geeft hij het aan de rest", zegt Dianne Nijman, die al 15 jaar op Lombok woont.

Nijman verblijft momenteel in een tentenkamp in het dorpje Kerandangan. De situatie in het kamp is armzalig. "Mensen slapen in tenten verdeeld over het eiland. Ze willen dicht bij hun eigen huizen blijven, omdat er onder het puin nog waardevolle spullen liggen."

In elke tent slaapt een grote familie, zegt ze. "Dat zijn kinderen, ouders, ooms en tantes en grootouders. Er is weinig eten: wij zelf eten ook iedere dag alleen een beetje rijst, meer is er gewoon niet."

Het is inmiddels bijna twee weken geleden dat het Indonesische eiland Lombok getroffen werd door een hevige aardbeving. En daar bleef het niet bij: er volgden nog twee aardbevingen en vele naschokken.

Afhankelijk van particulieren

De situatie op het eiland is schrijnend. In het noorden, dat het ergst getroffen is, biedt de overheid nog noodhulp. Maar op veel andere plaatsen, die niet langs de hoofdweg van het eiland liggen, zijn de inwoners afhankelijk van particulieren. Meerdere Nederlanders die op het eiland zijn, proberen daarom op eigen houtje hun steentje bij te dragen.

Hulp van de Indonesische overheid komt maar langzaam op gang. En de overheid weert internationale noodhulp omdat de situatie onder controle zou zijn. Maar nationale trots zou ook een rol kunnen spelen bij die beslissing, denkt correspondent Michel Maas.

Omdat grote hulporganisaties weinig kunnen doen, is de situatie op het eiland chaotisch, vertelt Maas. "Normaal gesproken worden de inwoners van verwoeste gebieden bijeen gebracht in grote tentenkampen van internationale organisaties. Dan heb je overzicht: wie zijn er, en wat voor zorg hebben ze nodig? Nu kampeert iedereen maar in het wilde weg."

Financiële steun van andere landen moet eerst langs de Indonesische overheid. "Daardoor duurt het lang voor dat het daadwerkelijk bij de bevolking terechtkomt."

Crowdfunding

De Nederlanders die helpen in Lombok hebben er vaak een tijdje gewoond, of komen net terug van een vakantie op het eiland. De reisgroep van Martje van der Wielen begon bijvoorbeeld een crowdfundingsactie, nadat ze afgelopen zondag terug waren gekomen uit Lombok. "We geven het geld aan onze lokale reisgids, die op het eiland woont. Hij zorgt in kleinere gebieden voor noodhulp, voeding en drinkwater, want naar zulke gebieden gaat de overheid niet."

Ook Dauja van Dalen deed een oproep aan haar vrienden om geld te doneren. De teller staat tot nu toe op 7500 euro. Op het nabijgelegen toeristeneiland Bali is ze nu bezig met het inslaan van goederen. "Een deel maak ik over aan een stichting op Lombok, waar ik in 2016 stage liep. De rest gebruik ik om zelf bevoorrading in te slaan: denk aan zeil voor tenten, rijst, groenten."

Volgens correspondent Maas is zulke hulp goedbedoeld, en door gebrek aan overheidshulp ook noodzakelijk. "Maar of het goed doordacht is en terechtkomt bij degenen die het hardst nodig hebben, valt te bezien. Er is geen coördinator van bovenaf die regelt dat alles goed terecht komt." Vaak gaan individuen naar plekken waar ze mensen kennen, of via via horen dat er hulp nodig is, zegt hij. "Maar er staan vaak geen richtingaanwijzers naar afgelegen dorpjes, en niet iedereen die hulp nodig heeft, wordt bereikt. Het is een groot gebied."

Christiaan Scheurs van stichting LombokCare zegt dat er wel wordt geprobeerd de middelen zo goed mogelijk te verdelen. "We hebben regelmatig vergaderingen met lokale bestuurders en militairen op het eiland. Zij vertellen ons hoe we ons geld het beste kunnen besteden, wat er allemaal nodig is. Nu kopen we de meest noodzakelijke dingen: voeding en medicatie. Maar we willen ook kijken naar de langere termijn. In sommige dorpen ligt driekwart van de gebouwen plat. Het duurt minstens een jaar voordat dat weer opgebouwd is."

Dankbaar voor knuffel

Ondanks dat de situatie schrijnend is, ziet Dianne Nijman veel veerkracht in het tentenkamp van Kerandangan. "Natuurlijk zijn de mensen verdrietig; ze moeten weer vanaf nul beginnen. Maar ze gaan niet bij de pakken neerzitten en zijn blij met weinig. Als je een zak olie brengt, staan de tranen in hun ogen. Een meisje is dankbaar voor een nieuwe knuffel die ze gekregen heeft, omdat haar oude onder het puin ligt."

Nijman hoopt dat de toeristen het eiland weer snel weten te vinden. "Ik las dat het jaren zou gaan duren totdat toeristen weer terugkomen. Maar de mensen hier zijn afhankelijk van toerisme en willen snel weer hun leven hervatten. Als mensen weer terug durven te komen, is dit niet het einde van Lombok."