Boek over Groningse zombies 'best heel serieus'

De A28 bij Assen geblokkeerd door gestrande voertuigen. Een overvol vluchtelingenkamp in Sneek. Groningen, Friesland en Drenthe overspoeld door levende doden. Een regering in Den Haag die de provincies met geweld afsluit om verspreiding te voorkomen. En dat allemaal door een besmettelijke bacterie die uit een Gronings gaswinpunt omhooggepompt is.

De metafoor mag duidelijk zijn in Quarantaine van de Friese schrijver Erik Betten. De parallellen met de discussie over de gaswinning in Groningen dringen zich op. "Maar het moet ook gewoon een lekker spannend verhaal blijven."

Het sloop erin toen hij aan de thriller werkte, vertelt Betten. Een krantenbericht over millennia-oude bacteriën die in de VS door fracking aan de oppervlakte waren gekomen vormde het uitgangspunt. "Automatisch werd het steeds serieuzer van toon. Door de tegenstelling tussen de Randstad en het Noorden sloop er meer engagement in. Zo is een horrorachtige thriller aan de andere kant best een heel serieus boek geworden."

Het is een vorm die in het buitenland meer gebruikt wordt. Denk aan horrorfilms met een maatschappijkritische ondertoon als de Living Dead-serie, of de moeder aller horrorromans, Frankenstein. Invasion of the Body Snatchers verwijst naar mccarthyisme, The Handmaid's Tale gaat over man-vrouwverhoudingen.

"In het buitenland is er een gevestigde traditie, maar in Nederland doen we weinig aan de combinatie van engagement en speculatieve fictie. Dit genre leent zich er uitstekend voor. Zeker in de Angelsaksische literatuur wordt fantasy, sciencefiction of horror vaak gebruikt om te reflecteren op de samenleving die we hebben."

Ook Quarantaine biedt zo'n serieuze ondertoon, voor wie tussen de regels door leest. "Het hele boek gaat over de vraag welke keuzes je maakt als de samenleving zich keihard verdeelt in een wij en een zij. Elk van mijn hoofdpersonen staat precies op het midden van zo'n verdeling en wordt gedwongen te kiezen."

Breukjes

Dat hij specifiek voor Groningen koos wil niet zeggen dat hij de gasdiscussie zelf zo cynisch beziet. "Mijn boek is natuurlijk een enorme karikatuur van de tegenstellingen die er zijn. Je kan wel het Noorden tegenover de Randstad zetten, maar als je inzoomt op de omgeving van Schiphol dan zie je dezelfde soort tegenstelling op een kleiner niveau."

"Als je niet oppast zie je overal in de samenleving dat soort breukjes ontstaan. De valkuil is om die heel absoluut en hard te maken, wat ik in mijn boek extreem doe. De oplossing is om het andere perspectief te nemen. Laten we alsjeblieft niet vergeten dat we meer zijn dan een lid van een groep alleen."

De keuze voor zombies volgde logisch uit die thematiek. "Zombies worden vaak gezien als de wezenloze massamens die achter alles aansjokt. Daar wil ik mee spelen."

Toch weet Betten zelfs voor de halfdode monsters nog sympathie te kweken door in enkele hoofdstukken het perspectief van de zombies te kiezen. In deze incarnatie blijken ze min of meer lucide, opgesloten in ongewillige lichamen. "Dat heb ik er expres in gestopt. Dat ik eigenlijk bij de gruwelijkste dingen in het boek zelf het ook eens van de andere kant bekijk. Hoe ver weg is de mens die er ooit was?"